Niepełnosprawność, praca rynkowa i nierynkowa w perspektywie polityki życia i otwierania „okien możliwości”

Abstract

W społeczeństwach współczesnych praca zawodowa osób z niepełnosprawnościami i programy aktywizacji zawodowej stały się normą, a ich prawo do pracy na równi z innymi osobami oraz promowanie równych szans w zakresie szkolenia i zatrudnienia wyznaczają kierunki działań w polityce międzynarodowej i krajowej [UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006]. Niepowodzenia licznych programów aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami stawiają pytanie o granice aktywizacji, ograniczenia procesu normalizowania rynkowych polityk i ideologii pracy. Zmieniające się style życia i pracy wzmacniają wybory alternatywne i proces akceptacji dla innych form pracy, które mogą obejmować m.in. pracę opiekuńczą, pracę społeczną, zarządzanie chorobą, rehabilitację. W tym kontekście „odmowa pracy” (”refusal to work”) może stać się usankcjonowanym wyborem. Nawiązując do Giddensowskiej koncepcji polityki emancypacji i polityki życia w społeczeństwach późnej nowoczesności warto zastanowić się nad alternatywnymi w stosunku do pracy rynkowej formami pracy i wyborami stylów życia. Obecne działania polityczne skupione są przede wszystkim na zwiększaniu aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnościami. Nie można jednak wykluczyć, że w procesie kreowania polityki i grach politycznych [Kingdon 1995] pojawią się nowe rozwiązania i powstaną „okna możliwości” dla uznania alternatywnych form pracy. We wprowadzaniu nowych rozwiązań i otwieraniu „okien możliwości” kluczową rolę będą odgrywać środowiska osób z niepełnosprawnościami.

In modern societies, professional work of people with disabilities and professional activation programs have become the norm. Their right to work on an equal basis with others and the promotion of equal opportunities in the field of training and employment set the directions of action in international and national politics [[UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006]. The failures of numerous professional activation programs for people with disabilities raise the question of the boundaries of activation and limitations of the process of normalizing market policies and work ideologies. In this context, "refusal to work" can become a sanctioned choice. Changing lifestyles and work styles strengthen alternative choices and the acceptance process for other forms of work, which may include, among others, caring work, social work, disease management, rehabilitation. Referring to Giddens' concept of the politics of emancipation and the politics of life in late modern societies, it is worth considering the forms of work alternative to market labor and the choices of lifestyles. The current political activities are focused primarily on increasing the professional activity of people with disabilities. However, it cannot be ruled out that in the process of creating politics and political games [Kingdon 1995] new solutions will emerge and "windows of opportunity" will be created for the recognition of alternative forms of work. The communities of people with disabilities will play a key role in introducing new solutions and opening "windows of opportunities".