Znaczenie gajów Orku w Eneidzie Wergiliusza

Abstract

Przedstawioną w Eneidzie podziemną krainę zwaną Orcus porastają dwa wielkie drzewostany: las mirtowy i gaj wawrzynów. Celem artykułu jest ustalenie, jakie ukryte znaczenia można dostrzec pod postacią owych drzew i jakie treści przekazuje za ich pośrednictwem Wergiliusz. Badanie symboliki mirtu wskazuje na powiązanie go z boginią Venus Genetrix, którą poeci przedstawiali jako „matkę Eneadów” i z którą pokrewieństwo przypisywał sobie Juliusz Cezar. Analiza znaczenia wawrzynu odsyła natomiast do Apollina, a w konsekwencji do Oktawiana, który popularyzował nadzwyczajną przychylność owego boga dla swojej osoby. Wergiliusz, dzięki wykorzystaniu owych czytelnych w świadomości społecznej symboli, stworzył z nich spójny obraz w VI księdze opowieści o powstawaniu państwa rzymskiego. Umieszczając bowiem w krainie Orku dwa wielkie gaje: mirtu, rosnącego na Polach Żalu, czyli na początku drogi wiodącej przez Podziemie, i lauru na jej etapie końcowym w Elizjum, nakreślił obraz drogi, jaką rozpoczęło państwo rzymskie wraz z rządami Juliusza Cezara i której uwieńczeniem stał się okres panowania Augusta. Dzięki temu, że oba lasy umiejscowił w krainie, gdzie przebywają Sny, Wergiliusz w poetycki sposób nadał owej scenie także charakter proroczej wizji, która ma się spełnić.

The underground land called Orcus presented in the Aeneid is covered by two great woodlands: a myrtle forest and a laurel grove. The aim of this article is to establish what hidden meanings these types of trees can have and what Virgil communicated through them. A study of the symbolism of the myrtle shows its links with the goddess Venus Genetrix, whom poets presented as “the mother of the Aeneads” and with whom Julius Caesar credited his kinship. An analysis of the meaning of the laurel points to Apollo, and consequently to Octavian, who popularized the idea of this god’s particular endorsement of his person. The use of these symbols recognized in the social consciousness helped Virgil create their coherent image in Book VI of the story about the formation of the Roman State. By placing the two great groves in the land of Orcus, first the myrtle growing in the Fields of Sorrow, i.e. at the beginning of the road which crossed the Underground, and then the laurel at its final stage in Elisium, he portrayed the path which the Roman State went through, starting with the regime of Julius Caesar and culminating with the reign of Augustus. In view of the fact that Virgil placed both forests in the land of Dreams, in a poetic way he gave this scene the character of a prophetic vision which is about to be realized.