Polacy a groźba wybuchu nowego konfliktu globalnego po 1945 roku. Postawy wobec wojny w Korei, kryzysów berlińskiego i kubańskiego oraz interwencji w Czechosłowacji

Abstract

Poles in their history many times pinned their hopes on war – for instance after losing the independence at the end of 18th century. Similar public mood occurred after World War II. It was expressed by widespread rumors about approaching a new global armed conflict. It was intensified during great international crises. Especially the war in Korea from 1950 influenced people’s imagination. Similar reactions occurred during the Berlin crisis in 1961, Cuban crisis in 1962 and in the first phase of armed intervention in Czechoslovakia in 1968. The absence of Poland’s sovereignty brought this kind of Polish society reactions. It conduced imagination about new armed conflict, which was considered as the beginning of deep political changes in Poland and in the world. Rumors about the upcoming war described Polish psychosocial status after 1945. At the same time the ineffectiveness of party-state propaganda in a sphere of creating the so-called moral and political social unity was proved. The world powers realized the necessity of conducting peace policy after the end of the 60s of 20th century. Consequently, rumors about the new war became uncommon in Poland.

Polacy wiele razy pokładali nadzieję w działaniach wojennych – choćby po utracie niepodległości w końcu XVIII w. Podobne nastroje społeczne pojawiły się po II wojnie światowej. Ich wyrazem były szeroko rozpowszechnione pogłoski o zbliżającym się nowym globalnym konflikcie zbrojnym. Ich nasilenie następowało w momentach wielkich kryzysów międzynarodowych. Zwłaszcza wojna w Korei z 1950 r. wpływała na zbiorową wyobraźnię Polaków. Pogłoski te bardzo mocno dały o sobie znać także w okresie kryzysów berlińskiego w 1961 r. i kubańskiego w 1962 r. oraz w pierwszej fazie interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w 1968 r. Tego rodzaju reakcje społeczeństwa polskiego, będące oznaką swoistego oczekiwania na wojnę, były konsekwencją funkcjonowania Polski w warunkach braku suwerenności, co prowadziło do snucia wizji o nowym konflikcie zbrojnym, traktowanym jako początek głębokich zmian politycznych w kraju i w świecie. Pogłoski o zbliżającej się wojnie są istotnym wyznacznikiem kondycji psychospołecznej Polaków po 1945 r. i jednocześnie dowodzą nieskuteczności partyjno-państwowej propagandy w sferze budowania tzw. jedności moralno-politycznej społeczeństwa. Gdy światowe mocarstwa z końcem lat sześćdziesiątych XX w. uświadomiły sobie konieczność realizowania rzeczywistej polityki pokojowej – także w Polsce nastroje uległy poprawie, a pogłoski o nowej wojnie stały się rzadkością.