W pułapce plaas. Postkolonialne reinterpretacje południowoafrykańskiej powieści farmerskiej

Abstract

The article contains a generic analysis of a traditional South African farm novel (plaasroman) including current reception of this genre within contemporary post-colonial fiction. A classic plaasroman was based on social values such as nationalism, racism and patriarchalism, which constituted a sense of national identity of the Boers, but also became the basis of the institutionalized racial discrimination. For this reason, the main narrative theme of plaasroman has been critically rewritten by the writers who contested colonial authority. These reinterpretations are being discussed based on three examples — Life and Times of Michael K. by J. M. Coetzee, The grass is singing by Doris Lessing and The Conservationist by Nadine Gordimer.

Artykuł omawia genologiczne aspekty południowoafrykańskiej powieści farmerskiej (plaasroman), ze wskazaniem na aktualne odczytania tego gatunku w nurcie współczesnej prozy postkolonialnej. Tradycyjna plaasroman realizowała wartości typowe dla nacjonalizmu, rasizmu i patriarchalizmu, które z jednej strony ukonstytuowały poczucie przynależności narodowej Burów, z drugiej zaś legły u podstaw usankcjonowanego później systemu segregacji rasowej. Z tego powodu podstawowy schemat fabularny plaasroman stał się obiektem ironicznych reinterpretacji pisarzy kontestujących system kolonialny, jak ma to miejsce w omówionych w pracy powieściach: Życie i czasy Michaela K. J. M. Coetzeego, Trawa śpiewa Doris Lessing oraz Zachować swój świat Nadine Gordimer.