The politics of the stage and the page: source plays for George Powell's "A very good wife" (1693) in their production and publication contexts
Abstract
Artykuł stanowi próbę uchwycenia historycznych uwarunkowań politycznej funkcji dramatu jako słowa mówionego oraz infleksji tejże funkcji na skutek druku w zmienionej sytuacji politycznej. Za punkt wyjścia do dyskusji posłużyła późno-siedemnastowieczna komedia aktora i dramatopisarza brytyjskiego, George'a Powella,
Wspaniała żona (A Very Good Wife) (1693), napisana i wystawiona wkrótce po Wspaniałej
Rewolucji 1688/9 roku oraz przejęciu władzy przez Willhelma Orańskiego i Marię.
Sztuka ta stanowi adaptację aż czterech wcześniejszych komedii: Kobiecy dowcip,
kobieca pomoc (No Wit, No Help Like a Woman's) Thomasa Middletona, Miejski dowcipniś
(The City Wit) i Dworski żebrak (The Court Begger) Richarda Bromea, oraz
Hyde Park (Hyde Park) Jamesa Shirley'a, których premiery teatralne miały miejsce w
pierwszej połowie siedemnastego wieku przed wybuchem Rewolucji Angielskiej i zamknięciem
teatrów przez purytanów w roku 1642. Uważna analiza teatralnych (historycznych,
politycznych) kontekstów, w jakich sztuki te były wystawiane, oraz
porównanie tychże kontekstów z momentem pojawienia się wspaniałych komedii na
rynku w formie książkowej, pozwala na wysunięcie hipotezy, iż druk w zmienionej
sytuacji historycznej prowadzi do znaczących przekształceń pierwotnej (politycznej,
ideologicznej) wymowy przedstawień teatralnych. Na przykładzie komedii Richarda
Brome'a Dworski żebrak (The Court Begger) wykazano, iż sztuka zawierająca daleko
idącą krytykę polityki dworskiej w okresie poprzedzającym wojnę domową, paradoksalnie
zyskała funkcję propagandy rojalistycznej w wyniku publikacji w określonym
momencie politycznym (po egzekucji Karola I i rozwiązaniu tzw. Barebones
Parliament) i w specjalnym kontekście bibliograficznym (w zbiorze pięciu sztuk Brome'a,
których teksty poprzedzone zostały serią politycznie aktualnych wierszy
poetów-rojalistów opowiadających się za Restauracją monarchii).
Rozważania powyższe umieszczono w szerszym kontekście rynków teatralnego i
wydawniczego oraz ich istotnego wpływu na formę przekazu literackiego, który w
drugiej połowie siedemnastego wieku w coraz większym stopniu wiąże się ze zjawiskiem
plagiatu dramatycznego (stąd wybór sztuk, które w późniejszym okresie
zostają przetworzone na "nową" jakość teatralną i literacką).
Collections