| dc.description.abstract | Badając szekspirowski teatr w teatrze, krytyka interesuje się skamienielinami starszych form
w utworach Szekspira, świadomą i celową archaizację u autora, który wykorzystuje formy teatralne
będące jeszcze w obiegu, ale odczuwane już jako przestarzałe, dla wydobycia kontrastu kulturowego,
zmagania się starego z nowym w bynajmniej niejednolitej kulturze Renesansu. Stracone zachody
miłosne są sztuką eksperymentalną, nawiązującą w swojej strukturze do archaizowanej formy
średniowiecznej debaty, czyli rozprawy. Dokładniej mówiąc, ta wczesna sztuka ''szkolna” Szekspira
kontynuuje szczególną gałąź rozprawy, dit amoureaux, reprezentowaną, biorąc przykładowo,
w Parliament of Fowles Chaucera w scenie z prezentacją pretensji miłosnych w odroczonej rozprawie, rozwiniętą dalej w serii dialogów — ćwiczeń retorycznych w De Amore Andre Capellanusa
czy ich sielankowej kontynuacji w pastourelli. Dialog Wiosny i Zimy, prawdziwa debata w Straconych
zachodach. ..,'jest archaicznym wtrętem w sztuce, przyswajającej swojej strukturze formę
rozprawy. W odróżnieniu od szekspirowskiej komedii romantycznej czy wcześniejszej dworskiej apot ozy
(pageants), gdzie zaloty kończą się ślubem między młodymi oraz celebracją związku, czyli apot ozą
miłości, Stracone zachody... mają otwartą konstrukcję, z zawieszeniem rozwiązania. Przy mizernej
akcji i słabo rozwiniętym rysunku psychologicznym postaci, sztuka posiada konstrukcję retorycznej
debaty na temat przewagi bądź czystości, bądź miłości. Miłosne utarczki — przy wzajemnej oczywistej
atrakcji obu stron — odbywają się w ramach podwójnej serii przysiąg: ślubów czystości
kawalerów z Navarry i przysięgi szanowania tych ślubów, złożonej przez królewnę i jej dworki,
które jako panny na wydaniu i dyplomatki, negocjujące układ międzypaństwowy, znają wagę raz
danego słowa. Pogodzenie sprzeczności, tj. uprawomocnienie miłości (''our loving lawful and faith
untorn”, IV, III, 282) uniemożliwia struktura sztuki. Panowie wprawdzie chętnie daliby się odwieść
od swoich ślubów, ale odwrócenie roli płci w tych zalotach na opak nie odpowiada pannom. Marcade
zjawia się jako deus ex machina zawieszając akcję i odkładając decyzję do rozstrzygnięcia ,,za
rok i jeden dzień” — formuła znana ze średniowiecznej debaty, gdzie nie chodzi o rozstrzygnięcie
specyficznego problemu, lecz o możliwie wyczerpujące przedstawienie argumentacji za i przeciw.
„My w tę stronę, a wy w tę stronę” — pary rozchodzą się przeciwnymi wyjściami. Stracone zachody
miłosne są zatem — zgodnie z tradycyjną analizą — „sztuką idei”, „fantazją intelektualną”. Wyjściowe
warunki, nie ulegając zmianie, stanowią przesłanki błyskotliwej gry dowcipu, kontynuującej
gatunek debaty, a więc średniowiecznego ćwiczenia retorycznego. | pl_PL |
