Les Mémoires et l'anecdote. Le développement de la prose hongroise du XVIIIe siécle et les affinités entre les deux genres

Abstract

Autor zajmuje się tymi problemami przekształceń prozy węgierskiej w XVIII wieku, które ujawniają się w powinowactwie gatunku pamiętników i gatunku anegdoty. Najpierw szczegółowo analizuje elementy, dygresje, epizody inkrustowane w pamiętniki o rozległej koncepcji z XVII wieku. Stwierdza, że wówczas anegdota wintegrowuje się jeszcze harmonijnie w pamiętniki. Zarówno dzieło Jánosa Kemény, jak i Miklósa Bethlen, aby ograniczyć się do dwóch przykładów, stanowią dowód jedności tych dwóch gatunków. W tych pismach zwykle porządek jednostki rozleglejszej i kompozycja epicka narzucają się całości w sposób logiczny, podczas gdy tematyka jest przede wszystkim historyczna. Następnie, badanie wykazuje, że w toku 1 połowy XVIII wieku centralny przedmiot pamiętników ulega ograniczeniu i zacieśnieniu; tematyka życia codziennego i osobistego występuje na pierwszy plan. Pisanie pamiętników wyzbywa się szerokich perspektyw, aby uczynić miejsce elementom prozy o inspiracji bardziej prostackiej. Na mocy analizy pamiętników tego okresu (Halmégyi, Rettegi i inni) autor przedstawia zasadnicze zmiany, które zaszły w tym gatunku: liczba dygresji anegdotycznych mnoży się i ich znaczenie również skrajnie wzrasta. Przyjęta kompozycja pamiętników uwalnia się stopniowo od swoich rygorystycznych form i dochodzi do stanu „,rozkruszenia”. Z kolei badania skierowano ku roli czynników właściwych pamiętnikowi i anegdocie, które wcielają się w gatunek fikcyjnej korespondencji u Kelemena Mikes, i odkryto w niej podobną przewagę tradycji narodowej. Na zakończenie autor bada w związku z pierwotną anegdotą, przelewającą się z ram pamiętników i idącą autonomiczną drogą rozwoju w literaturze Siedmiogrodu, Pamiętniki Józsefa Hermanyi Dienes; dochodzi do wniosku, że w połowie XVIII wieku gatunek pamiętników jest tak zupełnie przekształcony, że oto już mamy przed sobą autentyczny gatunek epiki niższej. Pamiętniki rozpadają się w zbiory anegdot, których treści obejmują tematykę sposobów życia coraz bardziej ,„mieszczańskich” i które odpowiadają coraz wyraźniej potrzebom rozrywki. Rozprawa dochodzi do wniosku, że anegdota — zrodzona z pamiętników i w powiązaniu z literaturą oralną — okaże się w literaturze węgierskiej tradycją rodzaju epiki niższej, który mieć będzie na tyle siły, aby wszczepić się i zapuścić trwałe korzenie w rodzaj epiki wyższej XTX wieku. Hermányi zasługuje na uwagę jako wczesny przedstawiciel tej tak charakterystycznej tradycji.