Samozatrudniony w unijnym systemie VAT: przedsiębiorca czy pracownik?

Abstract

The aim of the study is to indicate, based on the analysis of EU rules on the personal scope of VAT and relevant case law of the CJEU, what circumstances should be taken into account when determining whether a self-employed person is an independent entrepreneur, and therefore a VAT taxpayer providing to his client services subject to VAT, or rather remains with this client in a relationship corresponding to the employment relationship, which places the self-employed and the services provided by him outside the scope of VAT. The study also explains that due to the criterion of economic reality applicable in the EU VAT system, determining the VAT status of a self-employed cannot be based solely on the content of a contract between him and the client, but must take into account the actual course of cooperation. The extensive subject matter of consequences ensuing for the self-employed and his client if tax authorities deny the self-employed the status of an entrepreneur and VAT taxpayer, has been omitted, as it requires a separate study.

Celem opracowania jest wskazanie, na podstawie analizy unijnych przepisów dotyczących zakresu podmiotowego VAT oraz zapadłych na ich tle orzeczeń TSUE, jakie okoliczności należy uwzględniać, ustalając, czy osoba samozatrudniona jest niezależnym przedsiębiorcą, a zatem podatnikiem VAT świadczącym swojemu kontrahentowi usługi opodatkowane VAT, czy raczej pozostaje z tym kontrahentem w relacji odpowiadającej stosunkowi pracy, co stawia samozatrudnionego i świadczone przez niego usługi poza zakresem opodatkowania VAT. W tekście wyjaśniono również, że ze względu na stosowane we wspólnym unijnym systemie VAT kryterium rzeczywistości gospodarczej, oceniając status podatkowy samozatrudnionego, nie można poprzestać na treści umowy łączącej go z kontrahentem, lecz trzeba uwzględnić rzeczywiste zasady współpracy. Pominięto natomiast tematykę konsekwencji dla samozatrudnionego i jego kontrahenta związanych ze skutecznym zakwestionowaniem przez organy podatkowe statusu samozatrudnionego jako przedsiębiorcy i podatnika VAT, która wymaga odrębnego opracowania.