“Sentiment", "Sensible", "Sensibilité": les mots, les idées, d'après les "moralistes" français et britanniques au début du dix-huitième siècle

Abstract

Leksykologia, genologia i historia idei pozwalają ustalić datę narodzin filozofii uczucia na lata wokół 1700 roku. Wytworzenie leksyki nowej lub odnowionej przez modyfikacje semantyczne oraz analiza podstawowych pojęć psychologicznych dokonały się najpierw we Francji, ale w tym, co dotyczy rodzajów literackich, Anglia posuwała się naprzód równocześnie z Francją. Sformułowanie podstawowych pojęć dotyczących moralności prywatnej, pojęć ześrodkowanych na uczuciu, dokonało się we Francji. W Anglii niesione prądem równoległym pojęcia człowieczeństwa (humanite), powszechnej życzliwości, przywiązań naturalnych i społecznych (a to u Shaftesbury'ego) stały się fundamentem nowej moralności publicznej (społecznej). Prace o moralności, znane w obu krajach i wzajemnie wpływające na siebie, pozwalają przestudiować postęp w tych sposobach myślenia i odczuwania, a także terminologię, w którą się przyoblekły.