| dc.description.abstract | Nawiązując do prac W. Krysińskiego, autorka uznaje subiektywność (podmiotowość)
za jedną ze „współzależnych instancji” („instances correlatives”) podmiotu, dotyczącą
jego miejsca w świecie, pozycji w tekście i relacji z czytelnikiem. Kryterium „subiektywności”
w jej przejawach tekstualnych pozwala na opisanie specyfiki i twórczości
danego autora.
W artykule zostały wzięte pod uwagę cykle: Wiatry, Amers i Ptaki Saint-John Perse'a,
które stanowią najpełniejszą realizację jego koncepcji poezji. Symbolizm (np. analogia:
wiersz sylabiczny - ptaki) odnosi się tu do języka w świecie. Większość utworów
ujawnia porządek metareferencyjny, aktywizujący możliwości języka; te właśnie utwory
autorka nazywa metapoematami. Subiektywność w metapoematach to przejaw interakcji
pomiędzy podmiotem wypowiedzi a tekstem, z którym prowadzi on dialog. Tak pojmowana,
jest sposobem odsłaniania specyficznej dla poety wizji świata, aktualizowanej
poprzez doświadczenie osobiste a zarazem tekstualne. Interakcja dokonuje się też
między językiem i światem, w rezultacie język działa na czytelnika, burząc jego utrwalone
przyzwyczajenia, organizując nowe rozumienie świata.
Subiektywność jako kierowanie przez podmiot lekturą winna być uwzględniona przy
badaniu gatunku literackiego, zwłaszcza wtedy, gdy nie jest możliwa uniwersalna typologia
dyskursów literackich. Sprawę związków między gatunkiem a utworem literackim
autorka omawia korzystając z pojęć wprowadzonych przez M. Głowińskiego: inwarianty,
elementy zmienne, rozpoznawalność. Organizacja typograficzna (krótsze lub dłuższe
zdania uporządkowane w akapity, w numerowane strofy) pozwala rozpoznawać w analizowanych
utworach poematy prozą, rodzajowo i gatunkowo niejednorodne.
Autor i tekst mogą ustanowić relację względnie autonomiczną wobec podziałów
gatunkowych zwracając się do trzeciego elementu - do czytelnika. Subiektywność tworzy
pomost między tekstem a czytelnikiem, dzięki czemu odbywa się przemieszczenie
systemowej siatki genologicznej w indywidualną formę, autorefleksyjny metapoemat. W
metapoematach następuje interakcja pomiędzy panowaniem języka, odpowiedzialnego za
subiektywną (podmiotową) wizją świata a komunikacją z innym podmiotem: z odbiorcą,
który czyta i aktywnie interpretuje tekst. | pl_PL |
