| dc.description.abstract | Autorka artykułu rozważa zjawisko groteski w epice na przykładzie dwóch powieści
słowackiego prozaika Stanislava Rakusa (ur. 1940) Macacia krajina (1986, Koci kraj) i
Temporalne poznamky (1995, Uwagi na czasie). Twórczość tego pisarza cechuje swoista
dwubiegunowość: bo oto jest autorem książek dla dzieci i młodzieży oraz dla dojrzałych
czytelników, a jednocześnie uprawia krytykę i literaturoznawstwo jako nauczyciel
akademicki. Można rzec w jego przypadku, że praktyka literacka inspiruje teorię - i
odwrotnie - znajomość teorii pozwala na bardziej świadome kształtowanie prozy artystycznej.
Rakus debiutował w 1976 r. powieścią Żobraci (Żebracy), w której odwołując się do
materiałów dokumentalnych z przełomu wieków ukazał nieprzystawalność systemu i
praktyki społecznej. Poetyzacja tekstu, widoczna jeszcze bardziej w kolejnej powieści
Pieśń o studnićnej vode (1979, Pieśń o studziennej wodzie) nadawała cechy tragiczności
losom postaci powieściowych, a zarazem aktywizowała przesłania ideowe w
pozatekstowych relacjach autor - społeczeństwo.
Pisarz w swojej teoretycznoliterackiej rozprawie Poetika prozaickeho textu. Latka,
tema, problem, tvar (1995, Poetyka prozatorskiego tekstu. Przedmiot, temat, problem,
forma) pokusił się o teoretyczną receptę, jak użyć napięć pozatekstowej rzeczywistości
w wypowiedzi powieściowej. Najbliższa tym założeniom prozaika jest groteska i jej literackie
możliwości. Analizowana tu, w podanych w pierwszym akapicie powieściach,
pozwala na wniosek, że Rakusowi chodzi o bezpośredniość wypowiedzi, w której ujawnia
się mechanizm „przerzutni” autorskiego napięcia w sferę etyczno-społecznej praktyki. | pl_PL |
