Trwanie życia Polaków na tle innych krajów słowiańskich. Od epoki prehistorycznej po współczesność

Śmigielski, Witold

dc.contributor.author	Śmigielski, Witold
dc.date.accessioned	2022-09-28T09:40:03Z
dc.date.available	2022-09-28T09:40:03Z
dc.date.issued	2022
dc.identifier.citation	Śmigielski W., Trwanie życia Polaków na tle innych krajów słowiańskich. Od epoki prehistorycznej po współczesność, WUŁ, Łódź 2022, https://doi.org/10.18778/8220-868-9	pl_PL
dc.identifier.isbn	978-83-8220-868-9
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/43442
dc.description.abstract	Szacuje się, iż trwanie życia ludzi żyjących w gromadach pierwotnych wynosiło przeciętnie od 15 do 30 lat. Istotny progres stwierdzono dopiero w połowie XIX wieku, ponieważ jeszcze w okresie od XVI do XVIII wieku kształtowało się ono na poziomie od 25 do 35 lat. Od połowy XIX wieku obserwowany jest niemal liniowy wzrost trwania życia ludzi i obecnie wynosi ponad 72 lata (w skali świata), przy silnym zróżnicowaniu regionalnym (w Japonii i Szwajcarii wynosi blisko 85 lat, zaś w Lesotho czy Somalii nie przekracza 60 lat). Niemniej jednak wybuch światowej pandemii COVID-19 boleśnie przypomniał światu, że obserwowany liniowy wzrost trwania życia nie jest zagwarantowany na stałe.	pl_PL
dc.language.iso	pl	pl_PL
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl_PL
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	trwanie życia	pl_PL
dc.subject	starożytność	pl_PL
dc.subject	średniowiecze	pl_PL
dc.subject	czasy współczesne	pl_PL
dc.subject	Słowianie	pl_PL
dc.subject	rodziny królewskie	pl_PL
dc.subject	elity polityczne	pl_PL
dc.title	Trwanie życia Polaków na tle innych krajów słowiańskich. Od epoki prehistorycznej po współczesność	pl_PL
dc.type	Book	pl_PL
dc.page.number	172	pl_PL
dc.contributor.authorAffiliation	Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Demografii	pl_PL
dc.identifier.eisbn	978-83-8220-869-6
dc.references	Ahmad J., Sadia H. (2020), Natural Disasters Assessment, Risk Management, and Global Health Impact, [w:] R. Haring [i in.] (red.), Handbook of Global Health, Springer, New York, s. 1–13.	pl_PL
dc.references	Arias E. (2006), United States Life Tables, 2003, „National Vital Statistics Report”, vol. 54 (14), s. 1–40.	pl_PL
dc.references	Arkita B.R. (2013), Kształtowanie się państwowości Słowian południowych w wiekach VI–IX, „Doctrina. Studia Społeczno-Polityczne”, nr 10, s. 7–28.	pl_PL
dc.references	Ascadi G., Harsanyi L., Nemeskeri J. (1962), The Population of Zalavar in the Middle Ages, „Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae”, vol. 14, s. 113–141.	pl_PL
dc.references	Ascadi G., Nemeskeri J. (1957), Palaodemographische Probleme am Beispiel des fruhmittelalterlichen Graberfeldes von Halimba-Cseres, „Homo”, nr 3, s. 133–148.	pl_PL
dc.references	Ascadi G., Nemeskeri J. (1970), History of Human Life Span and Mortality, Akadémiai Kiadó, Budapest.	pl_PL
dc.references	Baranowski B. (1975), Życie codzienne małego miasteczka w XVII i XVIII wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Barbiera I., Dalla-Zuanna G. (2009), Population Dynamics in Italy in the Middle Ages: New Insights from Archaeological Findings, „Population and Development Review”, vol. 35(2), s. 367–389.	pl_PL
dc.references	Bardadin K. (2022), Historia Patomorfologii, http://pol-pat.pl/index.php/historia-patomorfologii/ (dostęp: 20.03.22).	pl_PL
dc.references	Beckett I.F.W. (2013), The Great War 1914–1918, Routledge, Taylor & Francis Group, London–New York.	pl_PL
dc.references	Beczko A. (2001), Epidemie i ich skutki społeczno-demograficzne na pograniczu śląsko-łużyckim w XVI–XVIII wieku, „Rocznik Lubuski”, t. XXVII, cz. II, s. 25–38.	pl_PL
dc.references	Bejrowski P. (2021), Czy państwa zachodnie mogły powstrzymać ludobójstwo w Bośni i Hercegowinie?, https://histmag.org/Czy-panstwa-zachodnie-mogly-powstrzymac-ludobojstwo-w-Bosni-i-Hercegowinie-23082 (dostęp: 29.05.22).	pl_PL
dc.references	Bello S.M. [i in.] (2006), Age and Sex Bias in the Reconstruction of Past Population Structures, „American Journal of Physical Anthropology”, vol. 129, s. 24–38.	pl_PL
dc.references	Bernassola A. (1974), Sul rialze della mortalita maschilie in alcune classi di eta. Osservazioni sulle tavole di mortalita italiane, „Genus”, vol. 32(3–4), s. 139–158.	pl_PL
dc.references	Bilefsky D., Sengupta S. (2015), Srebrenica Massacre, after 20 Years, Still Casts a Long Shadow in Bosnia, „The New York Times”, https://www.nytimes.com/2015/07/09/world/europe/srebrenica-genocide-massacre.html (dostęp: 29.05.22).	pl_PL
dc.references	„Biuletyn IPN” (2018), nr 9 (154).	pl_PL
dc.references	Borowski J., Wrona M. (2021), Mitologia słowiańska, Wydawnictwo Boss, Warszawa.	pl_PL
dc.references	de Bruin S.P. [i in.] (2021), Projecting Long-term Armed Conflict Risk: An Underappreciated Field of Inquiry?, Earth Ar Xiv, https://eartharxiv.org/repository/view/2396/ (dostęp: 17.06.22).	pl_PL
dc.references	Buquet L. (1974), Démographie, Masson Ed., Paris.	pl_PL
dc.references	Cao X. [i in.] (2020), A Comparative, Correlate Analysis and Projection of Global and Regional Life Expectancy, Healthy Life Expectancy, and Their GAP: 1995–2025, „Journal of Global Health”, vol. 10(2), s. 1–16.	pl_PL
dc.references	Coale A.J., Demeny P. (1966), Regional Model Life Tables and Stable Populations, Princeton University Press, United Nations, New York.	pl_PL
dc.references	Chwalba A. (2014), Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914–1918, Wydawnictwo Literackie, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Chwalba A. (2022), Historia powszechna. Wiek XIX, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Clodfelter M. (2002), Warfare and Armed Conflicts – A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000, wyd. 2, McFarland Publishing, Lawrence, Kansas.	pl_PL
dc.references	David P.A., Johansson S.R., Pozzi A. (2010), The Demography of an Early Mortality Transition: Life Expectancy, Survival and Mortality Rates for Britain’s Royals, 1500–1799, „Discussion Papers in Economic and Social History”, no. 83, s. 1–62.	pl_PL
dc.references	Davies N. (2010), Europa. Rozprawa historyka z historią, Wydawnictwo Znak, Kraków.	pl_PL
dc.references	Davies N. (2010a), Boże igrzysko. Historia Polski, Wydawnictwo Znak, Kraków.	pl_PL
dc.references	Day C. (1954), Economic Development in Europe, The Macmillan Co., New York.	pl_PL
dc.references	Dobson A.P. [i in.] (2020), Ecology and Economics for Pandemic Prevention, „Science”, vol. 369(6502), s. 379–381.	pl_PL
dc.references	Drygas W. [i in.] (2015), Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia Ludności – WOBASZ, [w:] G. Kopieć [i in.] (red.), Epidemiologia i prewencja chorób układu krążenia, Medycyna Praktyczna, Kraków, s. 41–56.	pl_PL
dc.references	Drygas W. [i in.] (2016), Multi-centre National Population Health Examination Survey (WOBASZ II study): assumptions, methods, and implementation, „Kardiologia Polska”, vol. 74(7), s. 681–690.	pl_PL
dc.references	Dublin L.I., Lotka A.J., Spiegelman M. (1949), Length of Life, The Roland Press Company, New York.	pl_PL
dc.references	Dudek A. (2011), Historia i polityka w Polsce po 1989 roku, [w:] P. Skibiński, T. Wiścicki, M. Wysocki (red.), Historycy i politycy: polityka pamięci w III RP, Wydawnictwo DiG, Muzeum Historii Polski, Warszawa, s. 33–57.	pl_PL
dc.references	Dunbar R. (2016), Człowiek. Biografia, Copernicus Center Press, Kraków.	pl_PL
dc.references	Durand J.D. (1960), Mortality Estimates from Roman Tombstone Inscriptions, „American Journal of Sociology”, no. 4, s. 365–373.	pl_PL
dc.references	Durand J.D. (1972), The Viewpoint of Historical Demography, [w:] B. Spooner (red.), Population Growth: Anthropological Implications, Cambridge, Ma.–London, s. 370–374.	pl_PL
dc.references	Encyklopedia Popularna PWN (1993), PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Eberhardt P. (2016), Skład narodowościowy ludności Federacji Rosyjskiej na przełomie XX i XXI wieku, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, nr 5, s. 209–236.	pl_PL
dc.references	Erdkamp P. (1998), Hunger and the Sword. Warfare and Food Supply in Roman Republican Wars (264–30 BC), J.C. Gieben Publisher, Amsterdam.	pl_PL
dc.references	Erlikman V. (2004), Poteri narodonaseleniia v XX veke: Spravochnik, Russkaia panorama, Moskwa.	pl_PL
dc.references	Finch C.E. (2012), Evolution of the Human Lifespan, Past, Present, and Future: Phases in the Evolution of Human Life Expectancy in Relation to the Inflammatory Load, „Proceedings of the American Philosophical Society”, vol. 156(1), s. 9–44.	pl_PL
dc.references	Foreman K.J. [i in.] (2018), Forecasting Life Expectancy, Years of Life Lost, and Allcause and Cause-specific Mortality for 250 Causes of Death: Reference and Alternative Scenarios for 2016–40 for 195 Countries and Territories, „Lancet”, vol. 92, s. 2052–2090.	pl_PL
dc.references	Fourasite J. (1966), Idees majeures, Editions Gonthier, Paris.	pl_PL
dc.references	Frier B.W. (1982), Roman Life Expectancy: Ulpian’s Evidence, „Harvard Studies in Classical Philology”, vol. 86, s. 213–251.	pl_PL
dc.references	Gaiha R. [i in.] (2013), Have Natural Disasters Become Deadlier?, BWPI Working Paper 181, The University of Manchester, Brooks World Poverty Institute, https://hummedia.manchester.ac.uk/institutes/gdi/publications/workingpapers/bwpi/bwpi-wp-18113.pdf (dostęp: 17.06.22).	pl_PL
dc.references	Galor O., Moav O. (2005), Natural Selection and the Evolution of Life Expectancy, „Minerva Center for Economic Growth Paper”, vol. 2, s. 1–37.	pl_PL
dc.references	Godłów-Lęgiedź G. (2017), Zasada rządów prawa i przemiany ustrojowe w Polsce, „Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics”, vol. 289(3), s. 5–27.	pl_PL
dc.references	Grimm H. (1966), Grundriss der Konstitutionsbiologie und Antropometrie, VEB Verlag Volk und Gesundheit, wyd. 3, Berlin.	pl_PL
dc.references	Gurven M., Kaplan H. (2007), Longevity among Hunter-Gatheres: A Cross-Cultural Examination, „Population and Development Review”, vol. 33(2), s. 321–365.	pl_PL
dc.references	GUS (1994), Historia Polski w liczbach. Ludność. Terytorium, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.	pl_PL
dc.references	GUS (2015), 1939–1945 Pro Memoria, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.	pl_PL
dc.references	GUS (2020), Trwanie życia w zdrowiu w Polsce w latach 2009–2019, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.	pl_PL
dc.references	GUS (2021), Klasyfikacja NUTS, https://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostkiterytorialne/klasyfikacja-nuts/ (dostęp: 6.12.21).	pl_PL
dc.references	Halabowski D., Rzymski P. (2021), Taking a Lesson from the COVID-19 Pandemic: Preventing the Future Outbreaks of Viral Zoonoses through a Multi-faceted Approach, „Science of the Total Environment”, vol. 757, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7666614/ (dostęp: 29.07.22).	pl_PL
dc.references	Hatcher J. (1986), Mortality in the Fifteenth Century: Some New Evidence, „The Economic History Review”, vol. 39(1), s. 19–38.	pl_PL
dc.references	Henry L. (1957), La mortalité d’après les inscriptions funéraires, „Population”, nr 1, s. 149–152.	pl_PL
dc.references	Hersch, L. (1927), La mortalité causée par la guerre mondiale, „Metron – The International Review of Statistics”, t. 7, Amministrazione del Metron, Padova.	pl_PL
dc.references	Hollingsworth T.H. (1969), Historical Demography, London.	pl_PL
dc.references	Ibrahim Ibn Jakub (1946), Relacja Ibrahima Ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich, [w:] Monumenta Poloniae Historica, seria II, t. I, tłum. T. Kowalski, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, s. 50.	pl_PL
dc.references	Janicka K. (2010), Zmiany w strukturze społecznej w wyniku transformacji ustrojowej w Polsce. Historyczno-polityczne tło przemian społecznych, „Rocznik Lubuski”, t. 36, cz. 2, s. 33–51.	pl_PL
dc.references	Kochanowski R. (2005), Geneza rozpadu Czechosłowacji, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, t. 1, s. 154–174.	pl_PL
dc.references	Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952 nr 33 poz. 232.	pl_PL
dc.references	Korczak L. (2000), Średniowiecze, [w:] Z. Klimaszewska (red.), Kronika Polski, Reader’s Digest Przegląd, Warszawa, s. 39–158.	pl_PL
dc.references	Kossobudzka M. (2007), Demokracja jest zdrowsza niż demokracja ludowa, Gazeta Wyborcza z dn. 6.11.2007, https://wyborcza.pl/7,75400,4645349.html (dostęp: 22.10.21).	pl_PL
dc.references	Kruszyńska A. (2019), II wojna światowa – polskie straty osobowe, https://dzieje.pl/aktualnosci/ii-wojna-swiatowa-polskie-straty-osobowe (dostęp: 10.11.21).	pl_PL
dc.references	Kubicki J. (2010), Zgony okołoporodowe żon królów Polski, „Ginekologia Praktyczna”, nr 18(2), s. 46–47.	pl_PL
dc.references	Kuropka I. (2019), Umieralność i trwanie życia w Polsce i wybranych krajach europejskich, [w:] Sytuacja Demograficzna Polski, Raport RRL, Warszawa, s. 100–123.	pl_PL
dc.references	Kuropka I. (2021), Umieralność w Polsce w latach 2010–2019, [w:] I. Kuropka (red.), Pandemia i jej skutki zdrowotne i demograficzne, Raport Komitetu Nauk Demograficznych PAN, s. 1–6, https://knd.pan.pl/images/KND/IKuropka_Umieralno%C5%9B%C4%87_w_Polsce_w_latach_2015–2019.pdf (dostęp: 19.03.22).	pl_PL
dc.references	Kuzak R. (2020), Polskie straty w pierwszej wojnie światowej. Milion ofiar i niewyobrażalne zniszczenia, https://wielkahistoria.pl/polskie-straty-w-pierwszej-wojnie-swiatowej-milion-ofiar-i-niewyobrazalne-zniszczenia/ (dostęp: 17.11.21).	pl_PL
dc.references	Kwaśniewska M., [i in.] (2016), Ten-Year Changes in the Prevalence and Socio- Demographic Determinants of Physical Activity among Polish Adults Aged 20 to 74 Years. Results of the National Multicenter Health Surveys WOBASZ (2003–2005) and WOBASZ II (2013–2014), „Plos One”, vol. 11(6), s. 1–14.	pl_PL
dc.references	Kwiatkowski B. (2021), Poczet faraonów, Wydawnictwo Iskra, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Labuda G. (2009), Pierwsze państwo słowiańskie. Państwo Samona, Wydawnictwo Templum, Łódź.	pl_PL
dc.references	Lalonde M. (1974), A New Perspective on the Health of Canada. A Working Document, Government of Canada, Ottawa.	pl_PL
dc.references	Lancaster H.O. (1990), Expectations of Life, Springer-Verlag, New York.	pl_PL
dc.references	Le Bourg E. (2021), Epidemics and Forecasts of Life Expectancy, „Biogerontology”, vol. 22(6), s. 655–658.	pl_PL
dc.references	Levy B.S. (2019), Increasing Risks for Armed Conflict: Climate Change, Food and Water Insecurity, and Forced Displacement, „International Journal of Health Services”, vol. 49(4), s. 682–691.	pl_PL
dc.references	Liu M.M. (2010), Pocałunek Łowcy, Wydawnictwo Amber, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Maccaferri S., Cariboni F., Compolongo F. (2012), Natural Catastrophes: Risk Relevance and Insurance Coverage in the EU, JRC Scientific and Technical Report, European Comission, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.397.4447&rep=rep1&type=pdf (dostęp: 18.06.22).	pl_PL
dc.references	Macdonell W.R. (1913), On the Expectation of Life in Ancient Rome and in the Provinces of Hispania and Lusitania, and Africa, „Biometrica”, vol. 19, s. 366–380.	pl_PL
dc.references	Mach K.J. [i in.] (2019), Climate as a Risk Factor for Armed Conflict, „Nature”, vol. 571, s. 193–197.	pl_PL
dc.references	Mackenbach J.P. (2013), Political Conditions and Life Expectancy in Europe, 1900–2008, „Social Science & Medicine”, vol. 82, s. 134–146.	pl_PL
dc.references	Mallet E. (1837), Recherches historiques et statistiques sur la population de Geneve, Paris, https://opacplus.bsb-muenchen.de/metaopac/hitList.do?methodToCall=backToCompleteList&identifier=100_SOLR_SERVER_1315470409#100 (dostęp: 27.08.21).	pl_PL
dc.references	Martin T.R. (2014), Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.	pl_PL
dc.references	Milanović S.M. [i in.] (2006), Life Expectancy and Mortality Differences between Populations on Croatian Islands and the Mainland, „Croatian Medical Journal”, vol. 47(4), s. 611–618.	pl_PL
dc.references	Milne J. (1815), A treatise on the valuation of annuities and assurances on lives and survivorships [electronic resource]: on the construction of tables of mortality; and on the probabilities and expectations of life, Longman, Hurst, Rees, Orme and Brown, London.	pl_PL
dc.references	Milner G.R., Wood J.W., Boldsen J.L. (2018), Problems, Progress and Potential, [w:] M.A. Katzenberg, A.L. Grauer (red.), Biological Anthropology of the Human Skeleton, 3rd Edition, Wiley-Blackwell, Hoboken, New York, s. 593–633.	pl_PL
dc.references	Mishan E. (1971), Introduction, [w:] E. Goldsmith (red.), Can British Survive?, Tom Stacey Ltd., London, s. 7–10.	pl_PL
dc.references	Moczała-Korzeniewska M. (2005), Proces politycznego i społecznego rozpadu Jugosławii (SFRJ) w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku, „Politeja”, nr 1(3), s. 259–279.	pl_PL
dc.references	Mougel N. (2011), World War I casualties, Centre Europeen Robert Schuman, http://www.centre-robert-schuman.org/userfiles/files/REPERES%20%E2%80%93%20module%201-1-1%20-%20explanatory%20notes%20%E2%80%93%20World%20War%20I%20casualties%20%E2%80%93%20EN.pdf (dostęp: 17.11.21).	pl_PL
dc.references	National Human Development Report (2009), Montenegro: Society for All, UNDP, Montenegro, https://planipolis.iiep.unesco.org/sites/default/files/ressources/montenegro_nhdr_2009_en.pdf (dostęp: 19.10.21).	pl_PL
dc.references	National WWII Museum, New Orleans, Research Starters, Worldwide Deaths in World War II, https://www.nationalww2museum.org/students-teachers/student-resources/research-starters/research-starters-worldwide-deaths-world-war (dostęp: 10.11.21).	pl_PL
dc.references	Niepodległa.Dzieje.Pl (2017), Badacze: I wojna światowa „kolektywne samobójstwo Europy”, https://niepodlegla.dzieje.pl/artykul/badacze-i-wojna-swiatowa-kolektywne-samobojstwo-europy (dostęp: 17.11.21).	pl_PL
dc.references	Niklas A. [i in.] (2018), Prevalence, Awareness, Treatment and Control of Hypertension in the adult Polish Population – Multi-center National Population Health Examination Surveys – WOBASZ Studies, „Archives of Medical Science”, vol. 14(5), s. 951–961.	pl_PL
dc.references	Olshansky S.J., Carnes B.A., Mandell M.S. (2009), Future Trends in Human Longevity: Implications for Investments, Pensions and the Global Economy, „Pensions”, vol. 14(3), s. 149–163.	pl_PL
dc.references	O’Neill A. (2019), Life Expectancy (from Birth) in Russia, from 1845 to 2020, https://www.statista.com/statistics/1041395/life-expectancy-russia-all-time/#statisticContainer (dostęp: 4.11.21).	pl_PL
dc.references	ONZ (1970), World Population Prospects beyond the Year 2000, New York.	pl_PL
dc.references	ONZ (2019), World Population Prospects 2019, Online Edition. Rev. 1., https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Mortality/ (dostęp: 18.11.21).	pl_PL
dc.references	Pająk A. [i in.] (2016), Changes in the Prevalence, Treatment, and Control of Hypercholesterolemia and Other Dyslipidemias over 10 Years in Poland: The WOBASZ Study, „Polish Archives of Internal Medicine”, vol. 126(9), s. 642–652.	pl_PL
dc.references	Pearson Ch. (1901), On the Change in Expectation of Life in Man During a Period of Circa 2000 Years, „Biometrika”, vol. 1, s. 261–264.	pl_PL
dc.references	Pikala M., Burzyńska M., Maniecka-Bryła I. (2017), Territorial Differences in Years of Life Lost Due to Premature Mortality in Inhabitants of Poland, „Przegląd Epidemiologiczny”, t. 71(1), s. 68–79.	pl_PL
dc.references	Pilikowski J. (1992), Historia Polski 1795–1864, Arka, Kraków.	pl_PL
dc.references	Pioruńska M. (2010), Przyczyny rozpadu Jugosławii w latach 90. XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Poznań–Opole.	pl_PL
dc.references	Piwońska A. [i in.] (2018), Cardiovascular Diseases Prevention in Poland: Results of WOBASZ and WOBASZ II Studies, „Kardiologia Polska”, t. 76(11), s. 1534–1541.	pl_PL
dc.references	Polakowska M. [i in.] (2017), Tobacco Smoking in Poland in the Years from 2003 to 2014. Multi-centre National Population Health Examination Survey (WOBASZ), „Polish Archives of Internal Medicine”, vol. 127(2), s. 91–99.	pl_PL
dc.references	Pressat R. (1961), L’analyse Démographique: Méthodes, Résultats, Applications. „Population” (French edition), vol. 16(3), s. 505–508.	pl_PL
dc.references	Pudlo A., Budnik A. (2017), Biodemografia nowożytnego Gdańska w świetle badań nad ossuariami. Możliwości rekonstrukcji i problemy metodyczne, „Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae”, nr 6, s. 141–171.	pl_PL
dc.references	Puls Medycyny (2020), WHO: Europa stała się epicentrum pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, wydanie z dnia 13.03.2020, https://pulsmedycyny.pl/who-europa-stala-sie-epicentrum-pandemii-koronawirusa-sars-cov-2-985110 (dostęp: 29.10.21).	pl_PL
dc.references	Raaflaub K.A. (2007), War and Peace in the Ancient World, Blackwell Publishing, Oxford MA.	pl_PL
dc.references	Rajca A. [i in.] (2021), Increase in the Prevalence of the Metabolic Syndrome in Poland. Comparison of the Results of the WOBASZ (2003–2005) and WOBASZ II (2013–2014) Studies, „Polish Archives of Internal Medicine”, vol. 131(6), s. 520–526.	pl_PL
dc.references	Richardson S. (2016), Obedient Bellies: Hunger and Food Security in Ancient Mesopotamia, „Journal of the Economic and Social History of the Orient”, vol. 59, s. 750–792.	pl_PL
dc.references	Robinson J. (1973), Economic Heresis, Basic Books, New York.	pl_PL
dc.references	Rossa A. (2011a), Model Lee-Cartera dla Polski, [w:] A. Rossa (red.), Analiza i modelowanie umieralności w ujęciu dynamicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 115–156.	pl_PL
dc.references	Rossa A. (2011b), Podstawy formalne modelu Lee-Cartera, [w:] A. Rossa (red.), Analiza i modelowanie umieralności w ujęciu dynamicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 79–114.	pl_PL
dc.references	Rossa A. (2021), Zachorowalność i śmiertelność z powodu COVID-19, [w:] I. Kuropka (red.), Pandemia i jej skutki zdrowotne i demograficzne, Raport Komitetu Nauk Demograficznych PAN, s. 1–9, https://knd.pan.pl/images/KND/ ARossa_Zachorowania_i_%C5%9Bmiertelno%C5%9B%C4%87_z_powodu_COVID-19-skompresowany.pdf (dostęp: 19.03.22).	pl_PL
dc.references	Rossa A., Szymański A. (2011), Fuzzy Bootstrapping Aided Extended Mortality Model of LC-type and Its Use to Evaluation of Mortality in Poland, Statistical Society of Slovenia.	pl_PL
dc.references	Rosset E. (1965), Obliczenie demograficzne Polski Ludowej, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Rosset E. (1967), Ludzie starzy. Studium demograficzne, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Rosset E. (1978), Eksplozja demograficzna, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Rosset E. (1979), Trwanie życia ludzkiego, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.	pl_PL
dc.references	Rosset E. (1986), Miejsce człowieka starego w społeczeństwie, [w:] Encyklopedia seniora, Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 20–34.	pl_PL
dc.references	Rudnytskyi O. [i in.] (2015), Demography of a Man-made Human Catastrophe: The Case of Massive Famine in Ukraine 1932–1933, „Canadian Studies in Population”, vol. 42(1–2), s. 53–80.	pl_PL
dc.references	Russell J.C. (1948), British Medieval Population, University of New Mexico Press, Albuquerque.	pl_PL
dc.references	Rutkowski J. (2022), Na takie sankcje Rosja nie była gotowa, Obserwator Finansowy. https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/trendy-gospodarcze/na-takie-sankcje-rosja-nie-byla-gotowa/ (dostęp: 17.03.22).	pl_PL
dc.references	Rutkowski M. [i in.] (2020), Prevalence of Diabetes and Impaired Fasting Glucose in Poland in 2005–2014: Results of the WOBASZ Surveys, „Diabetic Medicine”, vol. 37(9), s. 1528–1535.	pl_PL
dc.references	Rychlik J., Penczew W. (2020), Historia Czech, Polsko-Czeskie Towarzystwo Naukowe, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Salmonowicz S. (1990), Rewolucja Francuska: blaski i cienie dziedzictwa, „Przegląd Historyczny”, t. 81(1–2), s. 75–85.	pl_PL
dc.references	Samsonowicz H. (2016), Początki narodu polskiego?, wykład wygłoszony na zaproszenie JM Rektora Uniwersytetu Warszawskiego dnia 26.10.2016 roku, https://www.youtube.com/watch?v=6d_U5RVw2iA (dostęp: 6.07.21).	pl_PL
dc.references	Sauvy A. (1961), Les limites de la vie humaine, Paris.	pl_PL
dc.references	Shirobokov I. (2020), Paleodemography of Russians in the XVII–XIXth Centuries: Misstated but Informative?, https://www.academia.edu/42937837/Paleodemography_of_Russians_in_the_XVII_XIXth_centuries_misstated_but_informative_draft_ (dostęp: 27.08.21).	pl_PL
dc.references	Shivaprakash K.N. [i in.] (2021), Mammals, Wildlife Trade, and the Next Global Pandemic, „Current Biology”, vol. 31(16), s. 3671–3677.	pl_PL
dc.references	Shrestha L.B. (2005), Life Expectancy in the United States, CRS Report for Congress, Order Code RL32792.	pl_PL
dc.references	Stange N. (2021), Politics of Plague: Ancient Epidemics and Their Impact on Society, Claremont Colleges Library Undergraduate Research Award.	pl_PL
dc.references	Stepaniak U. [i in.] (2016), Prevalence of General and Abdominal Obesity and Overweight among Adults in Poland. Results of the WOBASZ II study (2013–2014) and Comparison with the WOBASZ Study (2003–2005), „Polish Archives of Internal Medicine”, vol. 126(9), s. 662–670.	pl_PL
dc.references	Stloukal M. (1962), Pokus o paleodemografii starych Slovanu, „Demografie”, nr 4, s. 37–42.	pl_PL
dc.references	Strumilin S. (1961), W Kosmosie i na Ziemi, „Nowe Czasy”, nr 7.	pl_PL
dc.references	Studzinski N.G. (2020), Comprehensive Pandemic Risk Management: A Systems Approach, Policy Institute, King’s College London, https://scholar.google.pl/schola r?q=Comprehensive+Pandemic+Risk+Management:+A+Systems+Approach+studzinski&hl=en&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholart (dostęp: 20.03.22).	pl_PL
dc.references	Süssmilch J.P. (1741), Die göttliche Ordnung in den Veränderungen des menschlichen Geschlechts aus der Geburt, Tod und Fortpflanzung desselben, J.C. Spener, Berlin.	pl_PL
dc.references	Szabady E. (red.) (1967), Wstęp do demografii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Szukalski P. (2019), Dlaczego w ostatnich latach w Polsce trwanie życia nie rośnie?, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny 2019”, nr 11, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.	pl_PL
dc.references	Szymańska J. (2022), Exodus uchodźców z Ukrainy jako wyzwanie dla Unii Europejskiej, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, https://www.pism.pl/publikacje/exodus-uchodzcow-z-ukrainy-jako-wyzwanie-dla-unii-europejskiej (dostęp: 17.03.22).	pl_PL
dc.references	Szymczak J. (2022), Sankcje rujnują Rosjan. Najpewniej zostaną z nimi na dekady, OKO Press, https://oko.press/sankcje-rujnuja-rosjan-najpewniej-zostana-z-nimi-na-dekady/ (dostęp: 17.03.22).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2021), Trwanie życia greckich filozofów oraz władców Rzymu, Egiptu i Chin w dobie starożytnej (dane historyczne), https://www.researchgate.net/ publication/353039186_Trwanie_zycia_greckich_filozofow_oraz_wladcow_Rzymu_Egiptu_i_Chin_w_dobie_starozytnej_dane_historyczne (dostęp: 7.07.21).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2021a), Trwanie życia słowiańskich władców doby średniowiecza. Zebrane dane metrykalne, https://www.researchgate.net/publication/356646064_ Trwanie_zycia_slowianskich_wladcow_doby_sredniowiecza_Zebrane_dane_metrykalne (dostęp: 1.12.21).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2021b), Trwanie życia władców krajów słowiańskich w dobie nowożytnej (dane historyczne), https://www.researchgate.net/publication/356732197_Trwanie_zycia_wladcow_krajow_slowianskich_w_dobie_nowozytnej_dane_historyczne (dostęp: 2.12.21).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2022), Trwanie życia słowiańskich władców w dobie „belle epoque” (dane historyczne), https://www.researchgate.net/publication/359362615_ Trwanie_zycia_wladcow_krajow_slowianskich_w_dobie_belle_epoque_dane_historyczne#fullTextFileContent (dostęp: 20.03.22).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2022a), Trwanie życia najważniejszych słowiańskich polityków w dobie dwudziestolecia międzywojennego (dane historyczne), https://www. researchgate.net/publication/359362485_Trwanie_zycia_najwazniejszych_ slowianskich_politykow_w_dobie_dwudziestolecia_miedzywojennego_dane_historyczne (dostęp: 20.03.22).	pl_PL
dc.references	Śmigielski W. (2022b), Trwanie życia najważniejszych słowiańskich polityków w II połowie XX wieku (dane historyczne), https://www.researchgate.net/ publication/359364543_Trwanie_zycia_najwazniejszych_slowianskich_politykow_w_II_polowie_XX_wieku_dane_historyczne (dostęp: 20.03.22).	pl_PL
dc.references	Tazbir J. (red.) (1979), Zarys historii Polski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Topolski J. (1994), Dzieje Poznania, t. 2, cz. I: 1793–1918, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.	pl_PL
dc.references	Tragiczne zgony polskich władców, http://www.poczet.com/zgony.html (dostęp: 8.07.21).	pl_PL
dc.references	Urlanis B. (1971), Wars and Population, Beekman Publishers, Moskwa.	pl_PL
dc.references	Valaoras V.G. (1938), The Expectation of Life in Ancient Greece, „Praktika de l’Académie d’Athènes”, t. 13, Athens.	pl_PL
dc.references	Valaoras V.G. (1956), Standard Age and Sex Patterns of Mortality, [w:] G.F. Mair (red.), Trends and Differentials in Mortality, Milbank Memorial Fund, New York, s. 133–149.	pl_PL
dc.references	Vallin J. (1968), La mortalité dans les pays du Tiers Monde. Evaluation et perspectives. „Population”, nr 5, s. 845–868.	pl_PL
dc.references	Vaupel J.W., Villavicencio F., Bergon-Boucher M.-P. (2021), Demographic Perspectives on the Rise of Longevity, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, vol. 118(9), s. 1–10.	pl_PL
dc.references	Walter B.S., DeWitte S.N. (2017), Urban and Rural Mortality and Survival in Mediaval England, „Annals of Human Biology”, vol. 44(4), s. 1–11.	pl_PL
dc.references	Warburton M. (2022), U.S. Senate Unanimously Condemns Putin as War Criminal, Agencja Reuters, https://www.reuters.com/world/us/us-senate-unanimouslycondemns- putin-war-criminal-2022-03-15/ (dostęp: 17.03.22).	pl_PL
dc.references	Wąsik D. (2014), Stosunek wielkich religii do sekcji zwłok, „Forum Teologiczne”, nr 15, s. 149–159.	pl_PL
dc.references	Wilmoth J.R. (2000), Demography of Longevity: Past, Present, and Future Trends, „Experimental Gerontology”, vol. 35, s. 1111–1129.	pl_PL
dc.references	Wróblewska W. (2012), Wydłużanie trwania życia a zmiany w stanie zdrowia populacji, „Polityka Społeczna”, nr 2, s. 14–20.	pl_PL
dc.references	Wróblewska W. (2019), Zmiana liczby zgonów i trwania życia w latach 2016–2018. Przyczynek do analizy zgonów w Polsce, „Studia Demograficzne”, nr 1(175), s. 9–25.	pl_PL
dc.references	Wykurz L. (2021), Zamordowani polscy władcy – daty, lista, powód i przyczyna śmierci, https://kronikidziejow.pl/porady/zamordowani-polscy-wladcy-daty-lista-powod-i-przyczyna-smierci/ (dostęp: 8.07.21).	pl_PL
dc.references	Zacharias M.J. (2003), Ku rozpadowi Jugosławii, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, nr XXXVIII, s. 183–226.	pl_PL
dc.references	Zahran S., Peek L., Brody S.D. (2008), Youth Mortality by Forces of Nature, „Children, Youth and Environments”, vol. 18(1), s. 381–388.	pl_PL
dc.references	Zatoński W. (2004), Demokracja jest zdrowsza: cud zdrowotny nad Wisłą, Centrum Onkologii – Instytut, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Żołądź-Strzelczyk D. (2010), Wokół ciąży, porodu i połogu w okresie staropolskim, „Nowiny Lekarskie”, nr 2, s. 98–107.	pl_PL
dc.identifier.doi	10.18778/8220-868-9