Administracyjna władza dyskrecjonalna w postępowaniach prowadzonych w sprawach wjazdu i pobytu cudzoziemców

Abstract

Głównym celem badań przeprowadzonych w pracy doktorskiej było określenie aktualnego kształtu i zakresu uprawnień dyskrecjonalnych organów administracji w sprawach cudzoziemców, a także ustalenie, czy sposób wykonywania tych uprawnień jest zgodny z aktualnymi potrzebami społecznymi. Rozwiązując tak zdefiniowany problem badawczy, konieczne okazało się przeanalizowanie zmian, jakim podlegał zarówno zakres, jak i sposób wykonywania władzy dyskrecjonalnej, zwłaszcza w kontekście ewolucji ważnych dla tej instytucji norm prawa administracyjnego, w tym norm prawa o cudzoziemcach. Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie zasadniczych elementów składających się na ostateczny kształt uprawnień dyskrecjonalnych administracji oraz czynników wpływających na sposób ich legalnego wykonywania. Ustalono również, że obowiązujące w tym zakresie regulacje prawne odpowiadają standardom określonym przez odpowiednie normy prawa międzynarodowego, w tym prawa Unii Europejskiej. Przeprowadzona w trakcie prac analiza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz polskich sądów administracyjnych wykazała jednak, iż nadal istnieje obawa przed naruszeniem praw podmiotowych cudzoziemców będących stronami postępowań administracyjnych. Oprócz nieprawidłowości proceduralnych związanych zazwyczaj z naruszeniem ogólnych zasad postępowania administracyjnego, w omawianych przypadkach ujawniono również błędy dotyczące błędnej wykładni prawa materialnego, w tym prawa UE. Z drugiej strony, decyzje organów administracyjnych znacznie przekraczające ustawowe granice swobodnego uznania były ujawniane znacznie rzadziej i najczęściej wynikały z błędów popełnionych w trakcie postępowania dowodowego w danej sprawie. Czynniki, które w istotny sposób wpływają na prawidłowość i legalność decyzji podejmowanych w trakcie przedmiotowych postępowań, były również czynnikami o charakterze niesystemowym, głównie związanymi bezpośrednio z modelem obecnej władzy politycznej.