Zarys geograficzno-historycznej koncepcji rozwoju organizacji przestrzennej Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich

Abstract

Zasadniczym celem opracowania jest próba dokonania rekonstrukcji rozwoju struktur diecezjalnych Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich od okresu chrystianizacji do współczesności. Rozwój ten jest procesem wieloaspektowym, wykazującym znaczące zróżnicowanie czasowo-przestrzenne. Może być zatem wyłącznie rozpatrywany i interpretowany przez pryzmat zmieniającej się rzeczywistości społeczno-politycznej oraz eklezjalnej na różnych etapach rozwoju państwa polskiego i jego relacji z Kościołem. Dotychczasowe rozważania wskazują na funkcjonowanie przemian polegających na wahadłowym przebiegu przeobrażeń strukturalnych administracji kościelnej, na stopniowym przejściu od okresów wzmożonego rozwoju do momentów optymalnych, by następnie w wyniku destabilizacji kierować się ku regresowi. Cyrkumskrypcja jednostek diecezjalnych zachodziła sukcesywnie, z różną intensywnością, wykazując przy tym rytmiczność zmian zależnie od: – panującej sytuacji politycznej w kraju (partykularne interesy państwowe oraz interakcje międzynarodowe); – rozwoju terytorialnego państwa polskiego i jego podziałów wewnętrznych; – tendencji eklezjologicznych Kościoła powszechnego (zmiany prawne, dogmatyczne, dążenia ewangelizacyjne, zróżnicowane znaczenie instytucji kościelnych w różnych okresach historycznych), – potrzeb duszpasterskich i organizacyjnych Kościoła partykularnego; – złożonych determinant społecznych, kulturowych i ekonomicznych (w tym czynników personalistycznych).