Posthumanizm jako ideologia i perspektywa badawcza

Abstract

Celem mojego artykułu jest próba pokazania, że posthumanizm jest ideologią, która znajduje swoje przedłużenie w perspektywie badawczej nazywanej posthumanistyką. Stosowane przeze mnie pojęcie ideologii nie jest nacechowane negatywnie. Ideologia jest nieodłącznym elementem towarzyszącym życiu społecznemu, a jej iluzoryczny charakter oznacza w gruncie rzeczy tyle, że służy ona człowiekowi jako narzędzie orientowania się w świecie. Ideologia zdaje również sprawę z aktualnych wyzwań, przed którymi stoi społeczeństwo oraz ze sprzeczności, które związane są z tymi problemami. Sprzeczność obecna w posthumanizmie polega w mojej ocenie na tym, że pryncypialnie wyklucza on wszelkie formy humanizmu/antropocentryzmu, ale w praktyce nie może uciec od jakiejś postaci humanizmu i antropocentryzmu. Są one niezbędne, by oddać sprawiedliwość światom innych gatunków zwierząt, uzasadnić porządek etyczny bliski posthumanistom czy móc posługiwać się pojęciem sprawczości.

My article aims at showing that posthumanism is an ideology that finds its extension in research perspective called posthumanities. The notion of ideology I apply is not a negative one. Ideology is an intrinsic element of social life, and its illusive character essentially means that it serves as a tool for man to orientate in the world. It also gives an account of the current challenges faced by society and of the contradictions related to them. In my opinion, the contradiction embedded in posthumanism is that it excludes in a principled way all kinds of humanism/anthropocentrism, but is virtually unable to escape some form of humanism and anthropocentrism. They are necessary to do justice to the worlds of other animal species, to substantiate the ethical order that posthumanists feel close to, or to be able to use the notion of agency.