Fundacje architektoniczne małopolskich Leliwitów

Abstract

Inspiracją do powstania tej rozprawy stała się dwutomowa monografia poświęcona Leliwitom autorstwa W. Dworzaczka. Badacz ten w swojej pracy zebrał imponujący materiał źródłowy dotyczący dziejów małopolskich rodzin pieczętujących się herbem Leliwa i wywodzących się od Spycimira z Piasku (potem z Melsztyna). Omówił zarówno działania polityczne poszczególnych członków rodu, jak i ich działania gospodarcze. W rozprawie swojej starałam się uzupełnić obraz dziejów rodu małopolskich Leliwitów o ich działalność fundacyjną i budowlaną. Pragnęłam prześledzić uwarunkowania, które powodowały, że niektórzy Leliwici podejmowali liczne działania inwestycyjne, a inni się od nich powstrzymywali, a także wykazać, na jak duży wysiłek finansowy stać było rodziny o określonym statusie majątkowym. Dlatego też znaczną część tej rozprawy zajmują zagadnienia dotyczące spraw majątkowych poszczególnych przedstawicieli rodu. Aby wykazać w jaki sposób gromadzili oni swe fortuny, konieczne jest również krótkie omówienie przebiegu ich karier urzędniczych, które pozwalały na bogacenie się i zdobywanie funduszy na interesującą nas działalność. W kolejnych częściach pracy omawiam działalność: Spycimira-protoplasty rodu, Melsztyńskich, Tarnowskich, Jarosławskich oraz osobno dwóch linii na jakie podzielili się Tarnowscy u schyłku XV wieku. Przedstawiam w kolejności chronologicznej działania poszczególnych osób, wraz z krótkim omówieniem ich stanu majątkowego i opisem podjętych działań fundacyjnych i inwestycyjnych. Największą i najbardziej istotną grupę zrealizowanych inwestycji budowlanych stanowiły, mniej lub bardziej obronne, siedziby. Na drugim miejscu lokują się fundacje sakralne - kościoły i klasztory. Kolejna kategorią są różnego rodzaju inwestycje w miastach. Zwykle dotyczą budowy lub rozbudowy murów miejskich i ratusza.