„Kłopotliwe ciała”. Ułomność fizyczna we współczesnym filmie fikcji ‒ przemiany, strategie, techniki narracji

Abstract

W ramach prężnie rozwijających się od około trzydziestu lat badań nad niepełnosprawnością (ang. disability studies) szczególnie chętnie omawiane zjawisko stanowią reprezentacje fizycznych ułomności obecne w mediach audiowizualnych. Jednakże w literaturze naukowej najwięcej uwagi poświęca się porządkowi fabularnemu i ogólnie pojętej zdarzeniowości przedstawionym w tekście: cechom osobowym bohatera z niepełnosprawnością, jego statusowi społecznemu, działaniom, introspekcji czy też relacjom ze społeczeństwem. Problemy środków wyrazowych, rozwiązań narracyjnych oraz estetycznych aspektów ekranowej konstrukcji ułomności z reguły nie mieszczą się w obszarze zainteresowań badaczy.

Celem pracy jest rozwinięcie refleksji nad oferowanymi przez współczesny film fikcji obrazami fizycznej „nieprawidłowości” o analizę filmoznawczą. Autor rozprawy sięga do wybranych zagadnień z neoformalno-kognitywnej teorii filmu. Koncepcje strategii narracyjnej, dominanty diegetycznej oraz zaangażowania widza w postać pozwoliły autorowi na wskazanie przykładów wykorzystania ciała ułomnego w charakterze atrakcji wizualnej, wyodrębnienie czterech trybów opowiadania we współczesnym filmie, omówienie ich związków z długą historią portretowania „oczywistej odmienności” oraz przybliżenie sposobów zarządzania „kłopotliwymi ciałami” przez instancje narracyjne.