Nieegzekucyjne licytacje administracyjne w Królestwie Polskim (1842-1866). Praktyka w powiecie piotrkowskim na tle prawodawstwa

Abstract

W Królestwie Polskim licytacja wykorzystywana była do realizacji zadań władzy publicznej, zarówno w odniesieniu do eksploatacji własności państwowej, samorządowej, czy prywatnej, jak również służyła ochronie interesu wierzycieli (w postępowaniach egzekucyjnych i upadłościowych). Występowały różnego rodzaju licytacje: sądowe, administracyjne, prywatne, egzekucyjne i nieegzekucyjne. Licytacje mogły być „in plus” albo „in minus”. Tytułowe nieegzekucyjne licytacje administracyjne w Królestwie Polskim, nie spotkały się dotąd z bliższym zainteresowaniem literatury historyczno–prawnej. A praktyką w tym zakresie nie zajmował się nikt. Ramy chronologiczne przeprowadzonych badań wyznaczają źródła – zachowane w zbiorach Archiwum Państwowego akta Naczelnika Powiatu Piotrkowskiego z lat 1842–1866. Z tego okresu pochodzi niemal 400 dokumentów dotyczących licytacji z powiatu piotrkowskiego. Materiały te dokumentują nie tylko przebieg samej licytacji, ale także czynności tak inicjujące przeprowadzenie licytacji, jak i jej zakończenie. To bardzo bogata dokumentacja całej procedury: poczynając od aktów inicjujących odbycie licytacji, nakazujących przeprowadzenie licytacji, obwieszczeń o licytacji, warunków licytacyjnych, protokołów licytacji, kontraktów, aż po zmierzające do wprowadzenia w życie jej wyników dokumenty, sporządzane po zakończeniu licytacji. Odnotowanych zostało blisko 140 aktów prawnych dotyczących tego rodzaju licytacji. Podstawowe wśród nich to 3 ustawy. Przedmiotem nieegzekucyjnych licytacji administracyjnych były czynności dotyczące zamówień publicznych (usługi: roboty i dostawy) oraz sprzedaży lub wydzierżawienie majątku publicznego. Ustawodawstwo i praktyka zgodnie wyróżniają 3 rodzaje licytacji: są to licytacje przez deklaracje opieczętowane (pisemne), głośne (ustne) oraz przez deklaracje opieczętowane w połączeniu z licytacją głośną. Zasadą było odbywanie licytacji pisemnej, ale prawo przewiduje wyjątki, dopuszczając przeprowadzenie licytacji ustnej. Zdecydowana większość licytacji została w praktyce przeprowadzona przez władze administracyjne w formie ustnej.