Wierny i rzetelny obraz instrumentów pochodnych w sprawozdaniu finansowym według modelu rachunkowości zabezpieczeń w dobie MSSF 9

Abstract

Accounting of derivative instruments under International Accounting Standard 39 (IAS 39) were criticised due to the complexity and mismatch to business reality. Superseding IAS 39 with International Financial Reporting Standard 9 (IFRS 9) was aimed to simplify hedge accounting principles and contribute to the wider use of this model, and, on the other hand, to eliminate the imperfections of the previous standard and improve the quality of information on derivative instruments disclosed in the financial statements. IFRS 9 introduced a number of changes in the accounting of derivative instruments and therefore it seems reasonable to discuss their consequences and the impact on the reliability and credibility of information disclosed on derivatives. This is extremely important because derivatives are associated with a significant risk and often their improper use led to significant financial problems or even bankruptcy of enterprises and financial institutions. The purpose of this article is to present the most important changes in accounting for derivatives implemented in IFRS 9 and to analyze their impact on financial statements, i.e. true and fair reflection of economic effects of using derivatives.

Zasady rachunkowości instrumentów pochodnych zawarte w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 39 (MSR 39) były przedmiotem krytyki z uwagi na stopień skomplikowania i niedopasowanie do rzeczywistości biznesowej. Zastąpienie MSR 39 Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej 9 (MSSF 9) miało z jednej strony uprościć zasady rachunkowości zabezpieczeń i przyczynić się do jej szerszego stosowania, a z drugiej wyeliminować niedoskonałości poprzedniego standardu i poprawić jakość informacji na temat instrumentów pochodnych, przekazywanej w sprawozdaniu finansowym. MSSF 9 wprowadził wiele zmian w zakresie rachunkowości instrumentów pochodnych i dlatego też zasadna wydaje się dyskusja na temat ich konsekwencji i wpływu na rzetelność i wiarygodność informacji przekazywanej otoczeniu. Jest to niezwykle istotne, gdyż z instrumentami pochodnymi wiąże się znaczne ryzyko – ich nieumiejętne stosowanie niejednokrotnie prowadziło do znacznych problemów finansowych lub upadłości przedsiębiorstw i instytucji finansowych. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najważniejszych zmian w rachunkowości instrumentów pochodnych zaimplementowanych w MSSF 9 oraz analiza ich wpływu na walory informacyjne sprawozdań finansowych jednostek gospodarczych, tj. wierne i rzetelne odzwierciedlenie ekonomicznych efektów stosowania derywatów.