Kara pozbawienia wolności i jej (dys)funkcjonalność. Krytyka polskiej polityki karnej i resocjalizacyjnej w świecie akademickim

Abstract

Kara pozbawienia wolności i związany z nią proces resocjalizacji, któremu poddawani są skazani jest od dawna przedmiotem zainteresowania akademickiego. Problematyka penalizacji zachowań przestępczych, więziennictwa oraz realizacji celów i zadań systemu resocjalizacyjnego jest poruszana nie tylko przez prawników i kryminologów, ale również ekonomistów, psychologów, pedagogów, socjologów czy nawet przedstawicieli nauk medycznych. Każda z wymienionych dziedzin wskazuje zarówno na pozytywne, jak i negatywne efekty kary pozbawienia wolności. Odmienność prezentowanych stanowisk jest przy tym niezwykle szeroka. Wśród zwolenników jej stosowania pojawiają się stanowiska traktujące ją jako jedyny skuteczny sposób resocjalizacji przestępców, podczas gdy jej krytycy zwracają uwagę, że przystosowanie do życia w społeczeństwie nie jest możliwe do realizacji w warunkach izolacji penitencjarnej. Polska już od ponad dekady należy do ścisłej czołówki krajów Wspólnoty Europejskiej o najwyższych wskaźnikach penalizacji sprawców przestępstw. Stąd też problematyka więziennictwa i funkcjonowania systemu resocjalizacyjnego jest ważna i budzi żywe zainteresowanie świata akademickiego. Celem artykułu jest wskazanie najważniejszych punktów sporu o karę pozbawienia wolności w specyficznym kontekście polskiej polityki penalnej oraz praktyki resocjalizacyjnej.

Imprisonment and resocialization process which is undertaken in order to ‘rehabilitate’ offenders has been the subject of academic discussion for years. The issue of penalizing criminal offences, prison institutions, as well as completing the goals of resocialization system is undertaken by not only criminologists or lawyers but also economists, psychologists, pedagogists, sociologists and even medics. Each of the mentioned disciplines indicates both, positive and negative effects of imprisonment and the span of presented ideas is firmly broad. Some specialists tend to see imprisonment as the only effective and possible social reaction to crime, others indicate that social integration is impossible by means of social isolation. Since over decade Poland has now been among the European Union countries with the highest imprisonment indexes. This is why the case of imprisonment and functioning of resocialization system is important and is often commented by academics. The aim of this article is to indicate the most important arguments concerning the issue of imprisonment in the specific climate of Polish penal policy and resocialization practice.