Realizacja roszczeń zabużańskich z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej

Abstract

Przedmiotem rozprawy jest analiza realizacji roszczeń zabużańskich z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Praca skupia się na systemowym przedstawieniu rozwiązań prawnych, jakie zostały przyjęte w powojennych aktach normatywnych regulujących możliwość uzyskania odszkodowania za mienie pozostawione poza wschodnią granicą państwa. W pracy zostało przyjęte założenie, iż akty prawne, które w latach 1944-2003 normowały zagadnienie roszczeń zabużańskich, w praktyce funkcjonowały wadliwie, a w niektórych okresach ich obowiązywania uniemożliwiały uzyskanie odszkodowania. Problem ten został dostrzeżony przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie Broniowski przeciwko Polsce. Wydany w dniu 22 czerwca 2004 r. wyrok miał charakter pilotażowy i stwierdzał istnienie w polskim porządku prawnym defektu, wskutek którego cała grupa obywateli została pozbawiona prawa do poszanowania ich własności. Trybunał zaznaczył, że państwo polskie musi usunąć wszystkie utrudnienia w realizacji prawa Zabużan, albo przyznać im w to miejsce równorzędne zadośćuczynienie, i zapewnić - poprzez stosowne środki prawne i administracyjne – skuteczną i szybką realizację przedmiotowego uprawnienia, zgodnie z zasadami ochrony praw własnościowych ustanowionymi w art. 1 Protokołu Pierwszego do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem zasad dotyczących odszkodowania. W dniu 7 października 2005 r. weszła w życie ustawa z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa dorekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, która została uchwalona przez Sejm dla wykonania wyroku Trybunału. Założeniem pracy było zbadanie, czy wskazana regulacja prawna zrealizowała zobowiązanie państwa polskiego z tytułu tego orzeczenia. W tym celu szczegółowo zostały omówione przepisy obecnej ustawy, które regulują kwestie związane z zasadami oraz procedurą w zakresie realizacji prawa do rekompensaty za mienie zabużańskie.