Kapitał terytorialny w rozwoju regionów

Abstract

European Union is seeking a way to enhance development through territorialisation of its policies. In particular in the last decade, the thesis has been confirmed by evolutions observed in regional, innovation and industrial policies. Other body of evidence can be found, inter alia, in the consensus over the leading development directions and the implementation of concepts, such as, e.g.: Place based policy, Smart specialization, Regional Innovation System or Clusters. EU economies are strongly correlated with their respective social backgrounds. Development potential has always been strongly dependent upon categories, like: social capital, trust and norms, formal and informal institutions, culture, and tradition. Hence, following a variety of attempts to find a solution that would foster competitiveness and innovation in the European Union, nowadays we witness looking for growth factors at the local level combined with simultaneous discovery of regional potential in the global space. According to the approach, under the conditions of globalized knowledge-based economy looking from the macroeconomic perspective of aggregated indices we can hardly notice the uniqueness and exceptionality that highlight rare, but at the same time competitive, development factors. Only the change of the level of observation, almost like descending prior to landing, helps us see differences and, first of all, appreciate how appealing the environment is (its investment, location, and institutional attractiveness). It does not mean, however, that until now the regions were “hidden” since they rather did not want, were not able to, did not see the reason for and, finally, did not have appropriate conditions to reveal their market potential and demonstrate their resources. Against this backdrop, the objective of the paper is to explore why the potential of local communities (territories) may be relevant globally and what are its effects for the macroeconomic policy. In particular, we wish to explain the essence and importance of territorial capital in development and identify conditions for the policy based on it.

Unia Europejska poszukuje sposobów na dynamizację procesów rozwoju poprzez terytorializację swoich polityk. Teza ta znajduje potwierdzenie szczególnie w ostatnim dziesięcioleciu w ewolucji polityki regionalnej, innowacyjnej i przemysłowej. Dowodzi tego między innymi consensus w zakresie wiodących kierunków rozwoju i wdrażanie takich koncepcji jak na przykład: Place based policy, Smart specialization, Regional Innowation System czy Clusters. Gospodarki krajów europejskich są bardzo silnie skorelowane ze swoją sferą społeczną. Potencjał rozwojowy zawsze był mocno uzależniony od takich kategorii jak: kapitał społeczny, zaufanie i normy, instytucje formalne i nieformalne, kultura i tradycja. Stąd po licznych próbach poszukiwania sposobu na wzrost konkurencyjności i innowacyjności Unii Europejskiej, obecnie mamy do czynienia z polityką poszukiwania czynników wzrostu na poziomie lokalnym, poprzez odkrywanie tym samym potencjału regionów w przestrzeni globalnej. Należy przez to rozumieć, iż w warunkach zglobalizowanej gospodarki opartej na wiedzy, z perspektywy makroekonomicznej i wskaźników zagregowanych, trudno jest dostrzec unikalność, wyjątkowość podkreślającą rzadkość a tym samym konkurencyjność czynników rozwoju. Dopiero zmiana poziomu obserwacji, niczym obniżenie wysokości lotu, pozwala dostrzegać różnice, a przede wszystkim doceniać atrakcyjność warunków otoczenia (atrakcyjność: inwestycyjną, lokalizacyjną, instytucjonalną). Nie oznacza to jednak, iż do tej pory regiony były „ukryte”, raczej nie chciały, nie umiały, nie widziały potrzeby, w końcu nie miały warunków, aby ujawniać swój potencjał na zewnętrznych rynkach, pokazywać swoje zasoby. W tym kontekście celem pracy jest wykazanie dlaczego potencjał lokalnych środowisk (terytoriów) może mieć znaczenie globalne i konsekwencje dla polityki makroekonomicznej. W szczególności chodzi o wyjaśnienie istoty i znaczenia kapitału terytorialnego w procesie rozwoju oraz identyfikację warunków prowadzenia polityki opartej na jego wartości.