Katolicyzm polski w procesie przemian

Abstract

Celem prezentowanego artykułu jest analiza kondycji polskiego katolicyzmu w okresie dokonujących się współcześnie przemian. Autor dostrzega, że religijność i moralność oparta na zasadach wiary długo nie poddawała się wyraźnym wpływom transformacji. Sytuacja uległa jednak zmianie po śmierci Jana Pawła II. W okresie tym przyspieszył proces sekularyzacji społeczeństwa polskiego, czego wyrazem są postępujące zmiany w wartościach i normach moralnych o proweniencji religijnej. Zmiany te obserwować można w kilku obszarach: autodeklaracji religijnych, oceny wiary i wierzeń religijnych, spadku zaufania do instytucji Kościoła katolickiego. Na podstawie wybranych analiz autor formułuje prognozę odnoszącą się do polskiego katolicyzmu. Zakłada, że przemiany religijności Polaków będą zmierzać w kierunku zakwestionowania roli Kościoła jako instytucji religijnej i społecznej. Dla religijności Polaków charakterystyczna będzie raczej indywidualizacja, odkościelnienie i pluralizm religijny, a nie ateizm.

The main goal of the presented article is the analysis of the Polish Catholicism during the modern social changes. Author suggests that the religiousness and the morality based on faith dogmas was stable for a long time, but situation has changed after John Paul II death. That became an impulse to fast secularization of Polish society. This process can be observed in values and moral norms that became more secular. Although Polish still feel sentiment to Catholic tradition, a number of religious self-declaration is decreasing. That can lead to stop of seeing the Catholicism in Poland as a cultural obviousness. However, Polish atheism still can be characterized more as living without religion (ecclesial atheism) than irreligious behavior. The faith and religious practices are not so common as they used to be. Polish Catholics often deny the main faith dogmas and accept the non-Christian believes. Among the more educated people living in big cities, an acceptance of specific religious traditions (e.g. weddings, funerals) is decreasing. Although the routine practices are not so common in Polish society, especially among young people, the number of people who are taking holy communion during Sunday mass is increasing. The observation can lead us to the conclusion that attitudes among Polish society became polarized. The trustiness to church institution is decreasing as well. Polish citizens do not accept involvement of Polish clergy in politics, however steel feel comfortable with the presence of Catholic Church and Catholic symbols in public sphere. Summarizing, author makes the forecasts for condition of Polish Catholicism based on selected analysis. He points that religious changes will aim to negation of institutional religion and would lead to individualism, privatization and religious pluralism rather than atheism.