Myśl historiograficzna w Enkomion Trapezuntu kardynała Bessariona

Abstract

Spośród wielu sławnych osobistości związanych z Trapezuntem Bessarion jest niewątpliwie postacią największą i najlepiej znaną. Dzieło tego wybitnego humanisty Enkomion Trapezuntu (XV w.), chociaż sławne i sławione zostało wydane drukiem dopiero na początku XX wieku (1916 r.). Pomimo dwóch wydań (1916 r. i 1984 r.) Pochwała nie cieszyła się zainteresowaniem uczonych. Drugi wydawca, O. Lampsides, jest autorem kilku artykułów dotyczących samego utworu, ale dzieło Bessariona samo w sobie nie stało się przedmiotem szerszych badań. Dopiero na początku XXI wieku można zaobserwować większe zainteresowanie owym opus. Dysertacja została podzielona na trzy rozdziały. Rozdział I ukazuje Bessariona jako trapezunckiego patriotę i przedstawia jego trapezuncką twórczość. Rozdział II poświęcony źródłom historycznym Enkomion Trapezuntu prezentuje sposób wykorzystywania ich przez Bessariona oraz koncentruje się na jego podejściu do historii. Przedmiotem badań III rozdziału jest przede wszystkim myśl historiograficzna zaprezentowana w Enkomion Trapezuntu. Bessarion odwołuje się do zestawu pewnych pojęć, patrzy na długą historię ojczystego miasta przez pryzmat kategorii: wolności, helleńskości i romajskości, które są składnikiem jego myśli historiograficznej. Dzieło to nie doczekało się jeszcze przekładu na żaden język nowożytny. Zamieszczone w Appendix tłumaczenie na język polski, jest zatem pierwszą próbą zmierzenia się Bessarionowym tekstem. W Appendix znalazło się również drugie, znacznie skromniejsze, Enkomion Trapezuntu Jana Eugenikosa.