Sprawa pomnika Tadeusza Kościuszki w okresie międzywojennym w Łodzi

Abstract

За первые проекты воздвижения в Лодзи памятника Тадеушу Костюшко взялся Городской комитет в 1917 г. Сооружением памятника должен был заняться, специально с этой целыо, созванный Комитет, состав которого, в зависимости от действующего Городского Совета, изменялся. Вместе с представителями самоуправляющих властей (Городского Совета и Магистрата) он сосредотачивал людей нсскуства — архитекторов, скульпторов. Изменение политических условий, конец войны и восстановление независимости Польши привели к тому, что на первый план выдвинули общественные и экономические проблемы, а планы сооружения памятника отошли на задний план. На этo повлияло также отсутствие соответствующей модели памятника. Первый конкурс, объявленный при содействии Общества Архитекторов из Варшавы, не дал результатов, отак как Общество отнеслось к этому небрежно. Второй конкурс, объявленный в 1922 г. принес плоды — 18 работ, из которых три были награждены. Однако, ни одна из них не была использована для сооружения памятника. И только очередной, закрытый конкурс в 1925 г. выдвинул проект, который был отмечен Конкурсным Судом и куплен городскими властями. Создателем памятника был Мечислав Любельскн, ему же доверили исполнение работ, связанных с сооружением памятника Костюшко. Финансовые и технические трудности привели к тому, что реализация постановления, принятого в 1917 г., значительно оттянулась. 3 мая 1927 г. было совершено торжественное вмурование краеугольного камня, а открытие памятника состоялось 14 декабря 1930 г. Общая стоимость памятника составляла 657 012 зл.

Pierwsze decyzje w sprawie wzniesienia pomnika Tadeusza Kościuszki w Łodzi podjęła Rada Miejska na uroczystym posiedzeniu 15 października 1917 roku. Sprawą budowy pomnika zajął się specjalnie w tym celu wyłoniony przez Radę Miejską Komitet Obchodów Kościuszkowskich, w skład którego wchodzili przedstawiciele Rady i Magistratu oraz reprezentanci społeczeństwa łódzkiego. Do współpracy zaproszono przedstawicieli władz miejskich, miejscowych związków, stowarzyszeń i korporacji. W jego skład weszli reprezentanci kleru, inteligencji, finansjery, działaczki społeczne. Komitet Obchodów Kościuszkowskich, lansując apolityczny model Kościuszki, usiłował skupić wokół siebie wszystkich, bez względu na narodowość i przekonania polityczne. Opracowano warunki konkursu na projekt pomnika. Pojawiające się problemy związane z konkursem oraz zmiana warunków politycznych, zakończenie wojny i odzyskanie przez Polskę niepodległości spowodowały, że na pierwszy plan wysunęły się problemy publiczne i gospodarcze, a plany budowy pomnika zostały przesunięte na drugi plan. Dopiero w kolejnym, zamkniętym konkursie w 1925 r. przedstawiono projekt, który został pozytywnie zaopiniowany przez Sąd Konkursowy i zakupiony przez władze miasta. Twórcą pomnika był Mieczysław Lubelski, któremu powierzono również wykonanie prac związanych z budową pomnika Kościuszki. Trudności finansowe i techniczne doprowadziły do znacznego opóźnienia we wprowadzeniu w życie dekretu przyjętego w 1917 r., jednakże 3 maja 1927 r. uroczyście wmurowano kamień węgielny, a 14 grudnia 1930 r. nastąpiło jego odsłonięcie. Całkowity koszt budowy pomnika wyniósł 657.012 zł.