Les divagations du calendrier

Abstract

Na mocy dekretu papieskiego po czwartku 4 października 1582 nastąpić miał piątek 15 tego miesiąca. Wydarzenie to służy autorowi niniejszej pracy za punkt wyjścia do refleksji dotyczących przeobrażeń kalendarza począwszy od Cesarstwa Rzymskiego aż do czasów nam współczesnych. Ludy pierwotne posługiwały się rokiem księżycowym, krótszym o 11 dni od roku słonecznego, stąd szybko wzrastająca rozbieżność między kalendarzem a rokiem słonecznym. Niedogodność tę zauważyli Rzymianie i, wprowadzając różne reformy, usiłowali ją usunąć. Po mniej udanych próbach kalendarz opracowany na polecenie Juliusza Cezara i skorygowany przez jego następców został powszechnie przyjęty i funkcjonował do XVI w. Był on jednakże oparty na niewielkim błędzie obliczeniowym, który w przeciągu jednego tysiąclecia powodował rozbieżność o ok. 8 dni. W związku z tym potrzeba nowej reformy kalendarza stawała się coraz bardziej intensywna w okresie późnego Średniowiecza i Renesansu. Reformy tej podjął się papież Grzegorz XIII, który zlecił przygotowanie nowego kalendarza licznej ekipie matematyków i astronomów. Chociaż ostateczny tekst reformy ogłoszony został w 1582 r., nie wszystkie kraje jednogłośnie przyjęły nowy kalendarz, np. Anglia w 1752, Rosja w 1918, Turcja w 1926 r. Mimo iż kalendarz ten zawiera szereg anomalii (np. zmienne daty świąt kościelnych), jest on dziś nadal obowiązujący i oczekuje następnego reformatora na miarę Grzegorza XIII.