Французско-советские расхождения по делу разоружения в период между двумя войнам

Abstract

W dwudziestoleciu międzywojennym Francja i Związek Radziecki zajmowały krańcowo różne stanowiska w kwestii rozbrojenia. Francuskiej tezie „najpierw bezpieczeństwo, potem rozbrojenie”, dyplomacja radziecka przeciwstawiała konsekwentnie postulat powszechnego i całkowitego rozbrojenia, które osiągnięte jednorazowo lub etapami byłoby „najskuteczniejszą” i „najbardziej uniwersalną” gwarancją międzynarodowego bezpieczeństwa. Różnice pomiędzy francuską a radziecką koncepcją rozbrojenia ujawniły się m. in. podczas konferencji genueńskiej w 1922 r., rzymskiej konferencji w sprawie ograniczenia zbrojeń morskich w 1924 r., oraz w toku prac Komisji Przygotowawczej do Konferencji Rozbrojeniowej w drugiej połowie łat dwudziestych. Z nową siłą wystąpiły one podczas kilkuletnich obrad światowej konferencji rozbrojeniowej. Różnice ideologiczne, odmienne cele polityki zagranicznej i wzajemna nieufność powodowały, że między delegacjami obu państw w Genewie nie doszło do zbliżenia stanowisk. Po wystąpieniu Niemiec hitlerowskich z konferencji rozbrojeniowej dyplomacja radziecka uznała, że jedynym sposobem zapobieżenia groźbie nowej wojny byłby system paktów regionalnych o pomocy wzajemnej. Okresowa współpraca francusko-radziecka na rzecz Paktu Wschodniego zakończyła się jednak niepowodzeniem. Zmiana taktyki radzieckiej w kwestii bezpieczeństwa i rozbrojenia nastąpiła wskutek pogarszającej się sytuacji międzynarodowej.