dc.contributor.author | Barwiński, Marek | |
dc.date.accessioned | 2015-09-15T15:00:58Z | |
dc.date.available | 2015-09-15T15:00:58Z | |
dc.date.issued | 2014 | |
dc.identifier.issn | 2300-0562 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/11826 | |
dc.description.abstract | Podlasie, a historical and geographical region in eastern Poland, has been for centuries a political and national borderland where Polish, Lithuanian, Belorussian and Ukrainian ethnic elements intermingled. This resulted in a very durable ethnic, religious and cultural borderland in Podlasie. It was formed by a number of ethnic and religious communities that have inhabited this region since a remote past and influenced each other thus making the region a maze of nations, religions, languages and cultures. The ethnic and religious diversity of the region was determined by frequent changes in political linking of Podlasie and several waves of various settlers – a usual phenomenon in the region that was, particularly in the Middle Ages, a kind of frontier of Poland, Lithuania and Russia.
Ethnic borderland in Podlasie is the most diversified region in Poland in respect of nationality, culture and religion. It forms both an interstate borderland between Poland and Belarus and an internal ethnic, religious, cultural and linguistic borderland. Predominent nations are Poles and Belorussians but the presence of Ukrainians, Lithuanians, Tatars, Romanies, Russians and Karaites, which makes the region a maze of nations. The religious mosaic is not so striking, nevertheless it is the only province of Poland where the Roman Catholics are outnumbered by followers of another religion, namely the Orthodox.
The national and religious borderland in Podlasie is a zone with many transitory areas where different national, religious, linguistic and cultural groups overlap. There are hardly any clear dividing lines separating particular national and religious groups. In Podlasie various communities, in many cases closely related to each other, coexist side by side.
Borderland zone are usually extensive areas where ethnic divisions tend to fade away. The whole area of north-eastern Poland, including Podlasie can be considered to be such a borderland zone. Here, several nationalities and religions are separated by more or less vast transitory belts rather than definite dividing lines. Sometimes such transitory areas gave rise to some new derivative communities. | pl_PL |
dc.description.abstract | W artykule przedstawiono wieloaspektowy wymiar pełnienia przez Podlasie funkcji pogranicza politycznego, cywilizacyjnego, narodowościowego, wyznaniowego, języko-wego i kulturowego. Poza omówieniem cech i procesów typowych dla obszarów pograniczy oraz przedstawieniem historycznych, geograficznych i politycznych uwarun-kowań uformowania się na Podlasiu szerokiej strefy zróżnicowanego pogranicza, poddano także analizie współczesne przemiany struktury etniczno-religijnej mieszkań-ców tego regionu oraz konsekwencje zmian sytuacji geopolitycznej (zwłaszcza w kon-tekście rozszerzenia Unii Europejskiej) dla postrzegania Podlasia w kategoriach regionu pogranicza. | en |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartofseries | Studia z Geografii Politycznej i Historycznej;3 | |
dc.rights | Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska | * |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl/ | * |
dc.subject | borderland | en |
dc.subject | pogranicze | pl_PL |
dc.subject | Podlasie | pl_PL |
dc.subject | political geography | en |
dc.subject | ethnic minorities | en |
dc.subject | geografia polityczna | pl_PL |
dc.subject | mniejszości narodowe | pl_PL |
dc.title | Podlasie jako region pogranicza | pl_PL |
dc.title.alternative | Podlasie as the borderland region | en |
dc.type | Article | pl_PL |
dc.page.number | 281-306 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwerystet Łódzki | pl_PL |
dc.references | Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, 1980, t. 1, Glinka S., Obrębska-Jabłońska A., Siatkowski J. (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. | pl_PL |
dc.references | Awramiuk A., 2011, Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przy-kładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 15, s. 327–337. | pl_PL |
dc.references | Babiński G., 1997, Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Bański J., 2008, Polska i Europa Środkowo-Wschodnia w koncepcjach podziału Europy, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geogra-ficzne, 218, Warszawa, s. 121–134. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2001a, Stereotypy narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Lesiuk W., Trzcielińska-Polus A. (red.), Colloquium Opole 2000 – Stereotypy i uprzedzenia w stosunkach między Polakami, Niemcami i Czechami, Opole, s. 192–199. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2001b, Contemporary national and religious diversification of inhabitants of the Polish-Belorussian Borderland – the case of the Hajnówka District, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, Region and Regionalism, 5, Opole–Łódź, s. 180–184. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2002, Pogranicze w ujęciu geograficzno-socjologicznym – zarys proble-matyki, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 4, s. 11–23. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2005a, Współczesne stosunki narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Majakowski M., Wojakowski D. (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europej-skiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych, Kraków, s. 172–194. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2005b, The contemporary ethnic and religious borderland in Podlasie Region, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Historical, ethnic and geographical problems of borderlands, Region and Regionalism, 7 (2), Opole–Łódź, s. 81–90. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2008, Wpływ granic oraz uwarunkowań politycznych na zmiany struktury narodowościowej i wyznaniowej na przykładzie Podlasia, [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii histo-rycznej, Łódź, s. 48–65. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2011, Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 11, s. 123–144. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2012, Stosunki międzypaństwowe Polski z Ukrainą, Białorusią i Litwą po 1990 roku w kontekście sytuacji mniejszości narodowych, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, 1: Granice – mniejszości narodowe i religijne – dziedzic-two, s. 139–166. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2014a, Struktura narodowościowa Polski w świetle wyników spisu powszechnego z 2011 roku, „Przegląd Geograficzny”, 86 (2), s. 217–242. | pl_PL |
dc.references | Barwiński M., 2014b, Mniejszość litewska w Polsce. Studium przypadku gminy Puńsk, „Studia Obszarów Wiejskich”, 35, s. 137–153. | pl_PL |
dc.references | Bieńkowska-Ptasznik M., 2007, Polacy – Litwini – Białorusini. Przemiany stosunków etnicznych na północno-wschodnim pograniczu Polski, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Chlebowczyk J., 1983, O prawie do bytu małych i młodych narodów, Warszawa –Kraków. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 2004, Koncepcja granicy między cywilizacją zachodniego chrześcijaństwa a bizantyjską na kontynencie europejskim, „Przegląd Geograficzny”, 76 (2), s. 169–187. | pl_PL |
dc.references | Gloger Z., 1903, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Goss K., 2001, Struktura wyznaniowa mieszkańców byłego województwa białostockiego, „Pogranicze. Studia społeczne”, 10, s. 114–136. | pl_PL |
dc.references | Hawryluk J., 1999, „Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn”. Rusini-Ukraincy na Podlaszu – fakty i kontrowersje, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Kępka P., 2009, Postawy polityczne ludności prawosławnej w województwie podlaskim, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regional-nych UŁ pod kierunkiem M. Barwińskiego, Łódź. | pl_PL |
dc.references | Koter M, 1993, Geographical classifications of ethnic minorities, [w:] Gosar A. (red.), Geography and ethnicity, Geographica Slovenica, No. 24, Ljubljana, s. 123–138. | pl_PL |
dc.references | Koter M., 1995, Ludność pogranicza – próba klasyfikacji genetycznej, „Acta Universi-tatis Lodziensis, Folia Geographica”, 20, s. 239–246. | pl_PL |
dc.references | Koter M., 1997, Kresy państwowe – geneza i właściwości w świetle doświadczeń geo-grafii politycznej, [w:] Handke K. (red.), Kresy – pojęcie i rzeczywistość, Warszawa, s. 9–52. | pl_PL |
dc.references | Ludność w województwie podlaskim. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodo-wy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, 2013, GUS, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Mironowicz E., 1992, Świadomość narodowa społeczności prawosławnej Białostocczyzny, „Zeszyty Naukowe Instytutu Nauk Politycznych UW”, 17, s. 109–142. | pl_PL |
dc.references | Mironowicz E., 2010, Białorusini, [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości naro-dowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków, s. 66–90. | pl_PL |
dc.references | Nikitorowicz A., 1995, Pogranicze tożsamości – edukacja międzykulturowa, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Nikitorowicz A., 2012, Mniejszość ukraińska w warunkach przeobrażeń ze szczególnym uwzględnieniem narodu kulturowego, „Pogranicze. Studia społeczne”, 19, s. 73–95. | pl_PL |
dc.references | Pawluczuk W., 1999, Pogranicze narodowe czy pogranicze cywilizacyjne?, „Pogranicze. Studia Społeczne”, 8, s. 23–32. | pl_PL |
dc.references | Piskozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno-historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Plit F., 2008, Województwo podlaskie – region pogranicza, [w:] Świątek D., Bednarek M., Siłka P. (red.), Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka, „Dokumentacja Geograficzna”, 36, s. 7–14. | pl_PL |
dc.references | Sadowski A., 1991, Społeczne problemy wschodniego pogranicza, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Sadowski A., 1997, Mieszkańcy północno-wschodniej Polski. Skład wyznaniowy i naro-dowościowy [w:] Kurcz Z. (red.), Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław, s. 7–42. | pl_PL |
dc.references | Sakson A., 1990, Mazurzy – społeczność pogranicza, Poznań. | pl_PL |
dc.references | Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 3, s. 157–174. | pl_PL |
dc.references | Wiśniewski J., 1977, Osadnictwo wschodniosłowiańskie Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne, „Acta Baltico-Slavica”, 11, s. 7–80. | pl_PL |
dc.references | Żołędowski C., 2003, Białorusini i Litwini w Polsce, Polacy na Białorusi i Litwie. Uwarunkowania współczesnych stosunków między większością i mniejszościami narodowymi, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | http://old.stat.gov.pl/gus/8185_PLK_HTML.htm: Ludność według deklarowanej naro-dowości oraz województw w 2002 roku (15.06.2007). | pl_PL |
dc.references | http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/narodowy-spis-powszechny-ludnosci-i-mieszkan-2011/wybrane-tablice-dotyczace-przynaleznosci-narodowo-etnicznej-jezyka-i-wyznania-nsp-2011,27,1.html (24.04.2014). | pl_PL |
dc.references | https://mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl/: Mniejszości narodowe i etniczne. Minister-stwo Administracji i Cyfryzacji (24.04.2014). | pl_PL |