| dc.description.abstract | Punktem wyjścia rozważań autora jest stwierdzenie, że przy lekturze piśmiennictwa włoskiego, a jak się wydaje, także europejskiego z okresu po drugiej wojnie światowej odnosi się wrażenie, iż główną tendencją tego piśmiennictwa jest dążność do ponownego przemyślenia i przewartościowania problem atyki procesowej. Początkowo ograniczano się do wykazywania względności pewnych podstawowych pojęć, jak prawo do powództwa czy stosunek procesowy. W ostatnich latach rozpowszechniło вЦ poczucie sceptycyzmu w odniesieniu do całokształtu zasad procesowych, które traktuje się jako wynik formalistycznego ujmowania nauki prawa. Z drugiej strony,
trudno jeszcze ustalić, na jakich nowych założeniach należałoby oprzeć przebudowę naszej wiedzy o procesie.
Stąd też zamierzeniem autora jest przedstawienie tego stanu rzeczy poprzez powtórne przeprowadzenie historyczno-krytycznej analizy zasady ustności — problemu, który pojawia się przy każdej reformie procesu. Na podstawie doświadczeń włoskich i polskich autor dochodzi do wniosku, że ustność nie może stanowić zasady procesowej ani o charakterze technicznym, ani o charakterze politycznym i nie może leżeć u podstaw rozróżnienia dwóch odmiennych koncepcji procesu, a mianowicie koncepcji liberalnej i koncepcji socjalistycznej. Zasada ustności sprowadza się, zdaniem autora, do pewnej formuły, która jeżeli nawet służyła w XIX w. do nakreślania idealnego modelu procesu, zarazem jawnego i ustnego, w czasach dzisiejszych wykorzystywana
jest jedynie dla utrzymywania w pozornym rygorze dążeń skierowanych
przeciwko idei kontradyktoryjności.
W dążeniu do wykorzystywania tych kierunków badawczych, które mogłyby doprowadzić do stworzenia nowych ujęć w nauce procesu, autor dochodzi do zasadniczej tezy swojej pracy, która polega na zastąpieniu koncepcji procesu ustnego koncepcją
procesu sprawiedliwego. Na podstawie art.6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art.14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych ONZ zostało
zatem poddane analizie pojęcie „procesu sprawiedliwego" jako rezultatu całej serii gwarancji (jawność procesu, racjonalny czas trwania procesu, niezawisłość, bezstronność i uprzednie ustanowienie sądu), które w nowy sposób wiążą się z zasadą kontradyktoryjności. Ewolucji tego pojęcia w ciągu ostatniego stulecia poświęcona jest ostatnia część artykułu. | pl_PL |
