Le principe du contradictoire à la lumière du nouveau Code de procedure civile français

Abstract

„Nie można rozstrzygnąć spraw y w stosunku do strony bez jej wysłuchania lub wezwania przed sąd". W ten sposób została w nowym francuskim kodeksie postępowania cywilnego sformułowana zasada kontradyktoryjności, m ająca dla tego postępowania znaczenie podstawowe. Takie prawne uświęcenie pewnego sformułowania dotyczącego wymiaru sprawiedliwości, dokonane przez ustodawcę, który skądinąd wzmocnił oficjalną pozycję sądu, nie powinno mieć charakteru jedynie platonicznego. Dlatego należy ustalić, jakie w ynikają zeń reguły techniczne zapew niające rzeczywiste przeprowadzenie dyskusji przed sądem (section I) oraz jakie są gwarancje przestrzegania zasady, o której mo,wa (section II). Kontradyktoryjność postępowania sądowego musi się realizować między określonymi osobami (section I), które z jej punktu widzenia występują jako partnerzy (5 1) — i w określony sposób (§ 2). Wyróżnia się partnerów naturalnych — powor da i pozwanego (A), partnerów ewentualnych — osoby trzecie zainteresowane w sporze (B) oraz sąd (C). Jeden z obowiązków tego ostatniego w omawianej dziedzinie polega na poddaniu pod dyskusję stron okoliczności mających znaczenie prawne, które zostały wzięte pod rozwagę z urzędu. Istnienie tego obowiązku pociąga za sobą pewne trudności, które zostały rozstrzygnięte w sposób, jak się wydaje, pożądany w tekście ustaw y procesowej według brzmienia nadanego przez dekret z 17 maja 1981 r. Unormowanie kontradyktoryjności (§ 2) musi być określone, jeśli chodzi o jej przedmiot (A) — roszczenia stron, środki dowodowe, okoliczności m ające znaczenie prawne, brane przez są d pod rozwagą z urzędu, o jej zastosowanie praktyczne (B) — sposób przytaczania informacji przez strony, podjęcie obrony wobec stanowiska przeciwnika, jak i o czas, w którym powinna odbyć się rozprawa, a który przypadać musi w zasadzie przed wydaniem orzeczenia przez sąd. Pojawia się tu problem gw arancji, które zapewniłyby skuteczną i lojalną realizację zasady kontradyktoryjności (section II). N iektóre z tych gw arancji m ają charakter bezpośredni (§ 1). Tak więc sąd jest gw arantem tego (A), że strony we właściwym czasie przytoczą informacje oraz skorzystają z przysługującej im możności odpowiedzi na oświadczenia przeciwnika; strony mogą podnieść zarzut, że czynność procesowa poprzedzająca wydanie wyroku dokonana została niezgodnie z zasadą kontradyktoryjności (B), a w ostateczności mogą spowodować uchylenie orzeczenia wydanego z naruszeniem tej zasady (C). Jeżeli naw et nowy francuski kodeks postępowania cywilnego nia daje odpowiedzi na wszystkie kwestie, jakie mogą nasunąć się w praktyce, to jednak zawiera liczne przepisy, których celem jest zapewnienie każdemu tak istotnego prawa, jakim jest prawo do wysłuchania przez sąd jego oświadczeń.