Merleau-Ponty et Husserl
Streszczenie
Odtworzenie założeń antropologicznych filozofii historii i
wolności ludzkiej Merleau-Ponty'ego możliwe Jest Jedynie w konfrontacji
z mysią Husserla 1 stanowiskami strukturalistycznymi.
Merleau-Ponty polemizuje z francuską orientacją neokantowską.
Orientacje ta tak określa podstawową kategorię a priori, iż pojawia
się na jej gruncie nieprzezwyciężalny dualizm Ja transcendentalnego
i Ja empirycznego, Ja myślącego i obiektu myśli. Krytykując
neokantyzm, Merleau-Ponty znajduje się pod silnym wpływem
Husserla. Husserl proponuje nowe spojrzenie na "temat transcendentalności",
głębsze od Kaniowskiego. Kant nie potrafił przezwyciężyć
"kryzysu nauki europejskiej" interpretując Galileuszowską
wizję matematyzacji natury Jako aprioryczną strukturę podmiotu
ludzkiego. Nie udało się odsłonić duchowych źródeł nowożytnego
traktowania natury, Jego sensu dla człowieka. Brak również
u autora "Krytyki czystego rozumu" obecności problematyki
bezwzględnego pierwszeństwa prerefleksyjnego kontaktu z bytem.
Husserl uwyraźnia potrzebę skonstruowania bardziej radykalnej,
tj. bliższej realnych źródeł ludzkiego istnienia, wersji a priori
(aprioryzmu). Opiera się on na podstawowym założeniu priorytetu
tego, co przeżyte prerefleksyjnie w stosunku do syntezy naukowej.
Prerefleksyjność posiada swą immanentną organizację, którą można
utożsamić z Językiem naturalnym. Wychodząc od prerefleksyjności
przeżycia świata i naturalności Języka można zbudować przejście
od konkretności percepcji do idealności obiektu logiczno-naukowego.
Właściwie określona kategoria a priori pozwala stworzyć nowy
typ refleksji filozoficznej, który umożliwia zniesienie dualizmu Ja transcendentalnego i Ja empirycznego, i który można określić
Jako "nieskończoną medytację". Pojawia się takie możliwość potraktowania
podmiotu ludzkiego Już nie w perspektywie pozaczasowej
aktywności konstytutywnej, formalizującej i syntetyzującej
materiał dany z zewnątrz, lecz Jako wszechstronnie aktywnego uczestnika sytuacji biosocjokulturowej.
Jednakże w pełni twórcza kontynuacja poszukiwań fenomenologicznych
Husserla przez Merleau-Ponty'ego Jest możliwa dzięki
zainteresowaniom strukturalizmem. Wykorzystanie myślenia strukturalistycznego
Jest u Merleau-Ponty'ego pochodną lektur teoretyków
behawioryzmu, psychoanalizy i teorii postaci, dopełnionych
lingwistyką strukturalną i etnosocjologią. Pojęcie struktury ma
duży walor operacyjno-metodologiczny w naukach humanistycznych, a
jej znaczenie dla filozofii wyraża się w tym, że Jest ona "miejscem
unaocznianie się sensu", zarazem narzędziem. Jak i obiektem
rozumienia. Operowanie strukturami umożliwia wyjście poza konstelację:
podmiot-przedmiot. dominującą od Kartezjusza do Hegla.
Pozwala także zobaczyć podmiot* ludzki w świecie społeczno-historycznym,
człowieka poprzez obecność w świecie i uspołecznienie
poprzez człowieka.
Collections