Merleau-Ponty et Husserl

Abstract

Odtworzenie założeń antropologicznych filozofii historii i wolności ludzkiej Merleau-Ponty'ego możliwe Jest Jedynie w konfrontacji z mysią Husserla 1 stanowiskami strukturalistycznymi. Merleau-Ponty polemizuje z francuską orientacją neokantowską. Orientacje ta tak określa podstawową kategorię a priori, iż pojawia się na jej gruncie nieprzezwyciężalny dualizm Ja transcendentalnego i Ja empirycznego, Ja myślącego i obiektu myśli. Krytykując neokantyzm, Merleau-Ponty znajduje się pod silnym wpływem Husserla. Husserl proponuje nowe spojrzenie na "temat transcendentalności", głębsze od Kaniowskiego. Kant nie potrafił przezwyciężyć "kryzysu nauki europejskiej" interpretując Galileuszowską wizję matematyzacji natury Jako aprioryczną strukturę podmiotu ludzkiego. Nie udało się odsłonić duchowych źródeł nowożytnego traktowania natury, Jego sensu dla człowieka. Brak również u autora "Krytyki czystego rozumu" obecności problematyki bezwzględnego pierwszeństwa prerefleksyjnego kontaktu z bytem. Husserl uwyraźnia potrzebę skonstruowania bardziej radykalnej, tj. bliższej realnych źródeł ludzkiego istnienia, wersji a priori (aprioryzmu). Opiera się on na podstawowym założeniu priorytetu tego, co przeżyte prerefleksyjnie w stosunku do syntezy naukowej. Prerefleksyjność posiada swą immanentną organizację, którą można utożsamić z Językiem naturalnym. Wychodząc od prerefleksyjności przeżycia świata i naturalności Języka można zbudować przejście od konkretności percepcji do idealności obiektu logiczno-naukowego. Właściwie określona kategoria a priori pozwala stworzyć nowy typ refleksji filozoficznej, który umożliwia zniesienie dualizmu Ja transcendentalnego i Ja empirycznego, i który można określić Jako "nieskończoną medytację". Pojawia się takie możliwość potraktowania podmiotu ludzkiego Już nie w perspektywie pozaczasowej aktywności konstytutywnej, formalizującej i syntetyzującej materiał dany z zewnątrz, lecz Jako wszechstronnie aktywnego uczestnika sytuacji biosocjokulturowej. Jednakże w pełni twórcza kontynuacja poszukiwań fenomenologicznych Husserla przez Merleau-Ponty'ego Jest możliwa dzięki zainteresowaniom strukturalizmem. Wykorzystanie myślenia strukturalistycznego Jest u Merleau-Ponty'ego pochodną lektur teoretyków behawioryzmu, psychoanalizy i teorii postaci, dopełnionych lingwistyką strukturalną i etnosocjologią. Pojęcie struktury ma duży walor operacyjno-metodologiczny w naukach humanistycznych, a jej znaczenie dla filozofii wyraża się w tym, że Jest ona "miejscem unaocznianie się sensu", zarazem narzędziem. Jak i obiektem rozumienia. Operowanie strukturami umożliwia wyjście poza konstelację: podmiot-przedmiot. dominującą od Kartezjusza do Hegla. Pozwala także zobaczyć podmiot* ludzki w świecie społeczno-historycznym, człowieka poprzez obecność w świecie i uspołecznienie poprzez człowieka.