Polityka w pierwszej osobie: Twórczość Dereka Jarmana

Abstract

Derek Jarman kilkakrotnie zmieniał dyspozycje odnośnie do swojego pogrzebu. Jedna z nich jest niezwykle charakterystyczna. Artysta, umierając na AIDS w okresie homofobicznej histerii wywołanej epidemią, poprosił, by jego ciało spalić. Następnie przyjaciel i współpracownik artysty, Christopher Hobbs, miał wymieszać popiół z czarną farbą i namalować pięć obrazów na uprzednio podpisanych przez Jarmana płótnach. „To będzie moje ostatnie dzieło sztuki” – orzekł reżyser. W pierwszym rozdziale poddaję analizie twórczość Jarmana w kontekście dokonań awangardy filmowej. Jest to, z jednej strony, oczywisty obszar odniesienia (artysta rozpoczął aktywność filmowca od podziemnych, personalnych realizacji), z drugiej zaś – element pomijany lub zaledwie sygnalizowany w większości opracowań poświęconych twórcy [...] Rozdział drugi jest próbą określenia autobiograficznej postawy, jaką przyjmował Jarman. Wszystkie jego prace są w różny sposób i w różnym stopniu autobiograficzne. W tym miejscu poddaję analizie jedynie wybrane, literackie i filmowe, dzieła, które w najpełniejszy sposób eksplikują przejście od postawy świadka do postawy wyzwania [...] Rozdział trzeci traktuje o obrazach Anglii w twórczości Jarmana. Koncentruję się na wskazaniu pewnej specyficznej strategii – Jarman, wielbiciel kultury i sztuki renesansowej, jeśli mówił o swojej teraźniejszości, zawsze w jakiś sposób odnosił to do przeszłości [...] Rozdział czwarty zdecydowałam się poświęcić analizie przedstawiania przez Jarmana obcych i obcości oraz represyjnego systemu, jaki twórca dostrzegał we współczesnym sobie państwie brytyjskim, ale także wskazywał w szeregu odniesień do przeszłości i projektował w futurystycznych obrazach [...] W rozdziale piątym omawiam obrazy kryzysu AIDS w twórczości Jarmana. Najbardziej wyraźna zmiana w jego postawie artystycznej i politycznej dokonała się w momencie, gdy dowiedział się, że jest nosicielem wirusa HIV. Ze Wstępu Praca niniejsza została zrealizowana w ramach grantu Ministerstwa Nauki i Informatyzacji nr 1 H01E 032 29