„Gdy nie można zawrócić, trzeba iść do przodu”. Drogi życia i myśli krytycznych o polskim szkolnictwie Mikołaja Kozakiewicza

Abstract

The article is dedicated to the figure of Mikołaj Kozakiewicz, the Speaker of the Contract Sejm (1989–1991), whose significant role is relatively unknown, especially among younger generations. The authors aim to present his life and socio-political activity, with a focus on his critique of the education system in the Polish People’s Republic. Kozakiewicz, a sociologist and educator, advocated for educational reforms and changes in the curriculum, criticizing the system’s structure and content. The article also explores his political career, especially in the context of the Round Table negotiations and the Contract Sejm. Quoting Marco Polo, Kozakiewicz emphasized the necessity of progress and improvement despite challenging circumstances. His legacy includes dozens of books and articles addressing education, reforms, and civil rights. The article seeks to remind readers of Kozakiewicz’s contributions to education and politics.

Artykuł poświęcony jest sylwetce Mikołaja Kozakiewicza, Marszałka Sejmu kontraktowego (1989–1991), którego postać, choć zasłużona, jest dziś mało znana, szczególnie młodszym pokoleniom. Celem autorów jest przybliżenie jego życia i działalności społeczno-politycznej, ze szczególnym uwzględnieniem krytyki systemu edukacji w Polsce Ludowej, który Kozakiewicz analizował jako socjolog i pedagog. Kozakiewicz opowiadał się za reformami edukacyjnymi i zmianami w systemie nauczania, krytykując jego organizację i treści dydaktyczne. W artykule przedstawiono również jego działalność polityczną, zwłaszcza w kontekście przemian związanych z Okrągłym Stołem i Sejmem kontraktowym. Cytując słowa Marco Polo, Kozakiewicz podkreślał konieczność postępu i dążenia do poprawy, mimo trudnych okoliczności. Jego spuścizna obejmuje kilkadziesiąt książek i artykułów, w których podejmował kwestie oświaty, reform i praw obywatelskich. Artykuł jest próbą przypomnienia o jego wkładzie w rozwój edukacji i polityki.