O dwóch naczyniach ceramicznych z badań archeologicznych na Kujawach

Abstract

In the area of Kujawy in the villages of Janiszewo, commune Lubraniec, and Stawiec, commune Lubanie, archaeological excavations of manors were carried out of which no relic remains on the face of the earth. Most likely, in the 18th century, both fell into ruin and the places where they were located became arable land, cultivated to this day. Two ceramic jugs were found in the buildings of the early modern period. These monuments are a unique example of old craftsmanship due to the decorative motifs that covered the surface of the vessels. The jug from Janiszewo contains the unique “signature” of the manufacturer in the form of a schematic drawing of the equipment of a pottery workshop painted with engobe paint. It consists of a drawing of a spun potter›s wheel with a jug placed on it and wooden dies for forming stove tiles placed above, probably hung on the wall. The vessel from Stawiec was decorated with an engraved ornament and a coating of green icing. The drawing shows three vines hung with plump clusters, among which there are several small birds eating fruit and two much larger birds. It is an owl and a bird from the Galidae family (caillie?). A wine jug with such decoration had not only aesthetic values. The narrative presented therein could have several meanings addressed to lovers of the poured drink.

Na terenie Kujaw w miejscowościach Janiszewo, gm. Lubraniec, oraz Stawiec, gm. Lubanie, przeprowadzono archeologiczne badania wykopaliskowe dworów, po których nie pozostał żaden relikt na powierzchni ziemi. Najprawdopodobniej w XVIII w. oba popadły w ruinę, a miejsca ich lokalizacji stały się gruntami ornymi, uprawianymi do dzisiaj. Z zabudowań fazy nowożytnej pochodzą znaleziska dwóch ceramicznych dzbanów. Zabytki te stanowią wyjątkowy przykład dawnego rzemiosła ze względu na motywy zdobnicze, jakimi pokryto powierzchnię naczyń. Dzban z Janiszewa mieści wyjątkowy „podpis” wytwórcy w postaci schematycznie namalowanego farbą angobową wyposażenia warsztatu garncarskiego. Składa się nań rysunek sponowego koła garncarskiego wraz z ustawionym nań dzbanem oraz umieszczonych powyżej, zawieszonych zapewne na ścianie, drewnianych matryc do formowania płyt kafli piecowych. Naczynie ze Stawca ozdobione zostało rytym ornamentem oraz powłoką zielonej polewy. Rysunek przedstawia trzy winne krzewy obwieszone dorodnymi gronami, wśród których znajduje się kilka małych ptaków zjadających owoce oraz dwa znacznie większe ptaki. To sowa i ptak z rodziny kurowatych (głuszec?). Dzban na wino z takim zdobieniem nie tylko miał walory estetyczne. Przedstawiona na nim narracja mogła mieć kilka znaczeń kierowanych do amatorów nalewanego trunku.