Regionalism, regions, and regionalists of the Jewish Diaspora in Poland. A historical and ethnological sketch

Abstract

The paper attempts to answer the question about the conditions for the implementation of regionalist ideas within the Jewish community across Polish territories, especially in the nineteenth and twentieth centuries. The author identifies internal variations within this community, delineating diverse stances towards local character and varied circumstances surrounding the practice of regionalist endeavours. The text presents statements (declarations) made by Diaspora representatives, testifying to their attachment to the land (place) of their birth, as well as activities that can be regarded as an emanation of such a relationship. Furthermore, the profiles of several enthusiasts with Jewish roots, pursuing their regional interests in various places in the Republic of Poland and at different moments in its history, are presented. The categories of nostalgia, sentiment, establishing roots, and the concept of a “little homeland” are also highlighted.

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o warunki realizacji idei regionalistycznych w środowisku Żydów zamieszkujących ziemie polskie, szczególnie w XIX i XX w. Autor wskazuje na wewnętrzne zróżnicowanie tego środowiska określające rozmaity stosunek do lokalności i niejednorodne warunki uprawiania kojarzonych z regionalizmem aktywności. W tekście zaprezentowano wypowiedzi (deklaracje) przedstawicieli diaspory świadczące o przywiązaniu do ziemi (miejsc) urodzenia, a także ukazano działania, które można uznać za emanację tak nakreślonego związku. Przedstawiono sylwetki kilku pasjonatów o żydowskich korzeniach, realizujących swoje zainteresowania regionalistyczne w różnych miejscach Rzeczypospolitej i w różnych momentach jej historii. Wyeksponowano też kategorie nostalgii, sentymentu, zadomowienia oraz figurę małej ojczyzny.