Lokalny land-art jako przykład dekolonizacji wyobraźni w perspektywie antropologii kulturowej

Abstract

The authors of the text present the decolonization of imagination issue. They treat it as an interpretive tool, along with a critical reflection on this proposal and an attempt to apply it in the cultural context of the Global North. The authors’ attention focused on a case involving an intervention in natural space through land art. Their considerations and research were provided by a field case, i.e., the International Open-Air Wicker and Land-Art Forms held in Łódź. The authors’ methodological background is primarily cultural anthropology. They also included research on the land art, environment, and landscape; they also drew from considerations of the Anthropocene and anthropopressure. Besides, they were based on the degrowth approach, which is a key term for the decolonization of imagination. What deepens the interpretation challenge, in the authors’ opinion, is the location of these open-air events - an urban botanical garden. It is a biological system under human control. Artistic actions in such a place may be associated with another anthropo-interference, although a botanical garden, being artificially created, is generally susceptible to changes introduced primarily by human beings. Despite this, according to the authors, land art transforms the existing garden environment towards regaining and strengthening its own “naturalness” and becoming an entity per se, although this happens at points, in selected aspects and places.

Autorki tekstu przedstawią zagadnienie, jakim jest tzw. dekolonizacja wyobraźni. Potraktowały je jako narzędzie interpretacyjne wraz z krytycznym namysłem nad tą propozycją i próbą zastosowania w kontekście kulturowym Globalnej Północy. Uwaga autorek skupiła się na wybranym przypadku, polegającym na interwencji w przestrzeni przyrodniczej za pośrednictwem sztuki ziemi. Materiału do rozważań i badań dostarczył terenowy casus, czyli Międzynarodowy Plener Form z Wikliny i Land-Artu odbywający się w Łodzi. Zapleczem metodologicznym i warsztatowym autorek jest przede wszystkim antropologia kulturowa. Włączyły też do swoich rozważań badania land-artu, środowiska oraz pejzażu; czerpały z rozważań nad antropocenem i antropopresją. Oparły się też na teorii dewzrostu, z której wyrasta kluczowy dla autorek termin, czyli dekolonizacja wyobraźni. Tym, co pogłębia wyzwanie interpretacyjne w opinii autorek, jest lokalizacja owych plenerów – miejski ogród botaniczny. Jest to układ przyrodniczy poddany ściślej kontroli człowieka. Akcje artystyczne w takim miejscu mogą się kojarzyć z kolejną antropo-ingerencją, choć ogród botaniczny jako sztucznie wytworzony jest z zasady podatny na zmiany wprowadzane przede wszystkim przez ludzi. Pomimo tego, zdaniem autorek, land-art dokonuje transformacji zastanego środowiska ogrodu w kierunku odzyskiwania i wzmacniania przez nie własnej „naturalności” i stawania się bytem per se. Dzieje się tak punktowo, w wybranych aspektach i miejscach.