Stół. Obrzęd – codzienność – dizajn. Krótki raport z badań etnograficznych o praktykach zamieszkiwania

Abstract

The subject of the considerations presented in the article is the table understood as an important element that co-creates the space of dwelling in different cultural environments. In Polish tradition, it has different meanings – sacralized, associated with ritual behaviors, functioning as a metaphor of meeting and a sign of hospitality. Involved in both everyday practices and celebrating holidays. In contemporary culture, it is treated primarily as a piece of furniture and a typical item of home furnishings, adjusted to the specific style of the interior and individual tastes of the users. Using the results of her own ethnographic studies inspired by the anthropology of design, conducted in the years 2020–2023, the author tries to answer the question of how the table is currently treated in Polish domestic spaces, what significance is attributed to it, how it is used in ordinary and special situations. This knowledge, in turn, may constitute a set of tips for design specialists, but also a documentation of the ways of living practiced in contemporary Polish society.

Przedmiotem rozważań przedstawionych w artykule jest stół rozumiany jako ważny element współtworzący przestrzeń zamieszkiwaną w różnych środowiskach kulturowych. W tradycji polskiej naznaczany różnymi znaczeniami – sakralizowany, powiązany z zachowaniami obrzędowymi, funkcjonujący jako metafora spotkania i znak gościnności. Uwikłany zarówno w praktyki codzienne, jak i celebrowanie świąt. W kulturze współczesnej traktowany zaś przede wszystkim jako mebel i typowy przedmiot wyposażenia domu, dopasowywany do określonej stylistyki wnętrza i indywidualnych gustów użytkowników. Autorka, wykorzystując wyniki własnych badań etnograficznych, inspirowanych antropologią dizajnu, prowadzonych w latach 2020–2023, stara się odpowiedzieć na pytania: jak obecnie traktowany jest stół w polskich przestrzeniach domowych, jakie przypisuje się mu znaczenia, jak jest wykorzystywany w sytuacjach zwyczajnych oraz szczególnych. Wiedza ta zaś stanowić może zespół wskazówek dla specjalistów z obszaru projektowania, ale także dokumentację sposobów zamieszkiwania praktykowanych we współczesnym polskim społeczeństwie.