Czy młodzi mogliby więcej? Obszary obywatelskiego zaangażowania w demokrację/i

Abstract

Badania dowodzą, że młodzi ludzie decydują się przyjmować rolę raczej odległych obserwatorów niż samodzielnie angażować w życie publiczne, zwłaszcza w działania prowadzone przez partie polityczne. Punktem wyjścia wielu prac badawczych jest ogólna konstatacja, że dla młodego pokolenia demokracja jest systemem zastanym, pewnym, a nie tym, o który trzeba walczyć na co dzień. Jest to dość oczywiste, skoro badana populacja to ludzie urodzeni już po okresie transformacji ustrojowej, a część z nich nawet po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Jednocześnie młodzi Polacy są niezadowoleni ze stanu debaty politycznej i oderwani od tradycyjnych instytucji demokracji przedstawicielskiej. Problem społecznej i politycznej aktywności młodych ludzi to ważny element w dyskusji o stanie współczesnej demokracji. Działania obywatelskie można stymulować nie tylko obniżając wiek uprawniający do głosowania. Młodych ludzi można bowiem edukować w szkołach oraz lokalnych społecznościach. Dzięki temu młodzież uczy się, jak funkcjonuje system demokratyczny, a także nabiera przekonania o wpływie na rzeczywistość41. Jest to niezwykle ważne nie tylko z perspektywy dorastających młodych ludzi, ale także w trosce o przyszłość dojrzałych obywateli. W pełni zgadzam się z twierdzeniem, że sceptycyzm polskiej młodzieży nie pozostaje bez związku z niską jakością i nieskutecznością formalnej edukacji obywatelskiej. Jednym z jej objawów jest brak wystarczającego w szkołach środowiska, które byłoby wypełnione nie tylko wiedzą teoretyczną, ale także kulturą uczestnictwa, pozwalającą na rozwijanie od najmłodszych lat świadomości, że udział w życiu ich społeczności jest czymś naturalnym i ważnym42. W świetle przedstawionych uwag należy wyrazić uznanie dla tych osób i środowisk (lokalnych, szkolnych, wolontariatu czy organizacji pozarządowych), które angażują się w umacnianie w młodych ludziach poczucia sprawstwa oraz zachęcać do nieustannego promowania społecznych i obywatelskich aktywności.