| dc.contributor.author | Lisowski, Tomasz | |
| dc.contributor.editor | Kowalska, Danuta | |
| dc.contributor.editor | Lenartowicz-Zagrodna, Anna | |
| dc.contributor.editor | Pietrzak, Magdalena | |
| dc.contributor.editor | Woźniak, Ewa | |
| dc.date.accessioned | 2023-05-11T12:01:04Z | |
| dc.date.available | 2023-05-11T12:01:04Z | |
| dc.date.issued | 2023 | |
| dc.identifier.citation | Lisowski T., Dystrybucja tekstowa ekwiwalentów łac. massa, gr. φύραμα (Rz 11:16, 1Kor 5:6, Gal 5:9) w dwu redakcjach Nowego Testamentu Jakuba Wujka (1593 i 1599) na tle pozostałych polskich przekładów renesansowych. Dwie strategie translacyjne, [w:] Na szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej, D. Kowalska, A. Lenartowicz-Zagrodna, M. Pietrzak, E. Woźniak (red.), WUŁ, Łódź 2023, https://doi.org/10.18778/8331-152-4.06 | pl_PL |
| dc.identifier.isbn | 978-83-8331-152-4 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/47057 | |
| dc.description.abstract | The meaning of the Greek lexeme φύραμα (or Latin massa) in Rom
11:16, 1 Cor 5:6 and Gal 5:9 — ‘any substance mixed with water and kneaded;
a mass, lump’ — only generally indicates the referent. Therefore,
in Polish biblical Renaissance translations, it has several synonymous
equivalents: ciasto — przymieszanie — rozczyna — rozmieszenie
— zaczynienie — zadziałanie — zamies — zamieszanie.
In the New Testament of Jakub Wujek from 1593 (Wuj93) there are
three of them: ciasto, zaczynienie, zadziałanie. Textual distribution
of equivalents of Greek φύραμα or Latin massa in Wuj93 is a result
of a philological translation strategy, which consits in revealing
the meaning of the Latin translation text basis also by confronting
it with the Greek New Testament text. The equivalent ciasto is attested
in earlier Catholic renderings of 1556 and 1561. The other two
equivalents are attested in Protestant New Testament renderings
— zaczynienie in the Anti-Trinitarian one from 1577, zadziałanie in the
Calvinist one from 1563. The textual provenance of these equivalents
are less relevant to their semantic adequacy in specific biblical contexts.
However, in the New Testament in the Bible of Jakub Wujek from 1599
(Wuj99) in all biblical contexts only one equivalent was used: ciasto,
attested in the earlier Catholic renderings. The Jesuit censorship
commission led by Stanisław Grodzicki, which revised Jakub Wujek’s
translation, chose a literal translation strategy. The rendering should
be strictly in line with the Latin Clementine Vulgate (1592). As a result,
the contextual synonymous equivalents of Latin massa (i.e. ciasto,
zaczynie, zadziałanie) were replaced with one lexeme only (i.e. ciasto). | pl_PL |
| dc.language.iso | pl | pl_PL |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
| dc.relation.ispartof | Na szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej; | |
| dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | * |
| dc.subject | polskie przekłady Nowego Testamentu | pl_PL |
| dc.subject | Nowy Testament Jakuba Wujka | pl_PL |
| dc.subject | Polish Renaissance New Testament renderings | pl_PL |
| dc.subject | Jakub Wujek’s New Testament | pl_PL |
| dc.title | Dystrybucja tekstowa ekwiwalentów łac. massa, gr. φύραμα (Rz 11:16, 1Kor 5:6, Gal 5:9) w dwu redakcjach Nowego Testamentu Jakuba Wujka (1593 i 1599) na tle pozostałych polskich przekładów renesansowych. Dwie strategie translacyjne | pl_PL |
| dc.type | Book chapter | pl_PL |
| dc.page.number | 71-87 | pl_PL |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | pl_PL |
| dc.identifier.eisbn | 978-83-8331-153-1 | |
| dc.references | Bąk S., Hrabec S., Kuraszkiewicz W., Mayenowa M.R., Rospond S., Saski S., Taszycki W., Woronczak J. (red.), 1966, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, online: http://spxvi.edu.pl/o-slowniku/pracownia/, dostęp: 4.11.2022. | pl_PL |
| dc.references | Belcarzowa E., 1989, Niektóre osobliwości leksykalne Biblii tzw. Leopolity, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław. | pl_PL |
| dc.references | Belcarzowa E., 2006, Polskie i czeskie źródła przekładu Leopolity, Lexis, Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Bieńkowska D., 1992, Styl językowy przekładu Nowego Testamentu Jakuba Wujka (na materiale czterech Ewangelii), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. | pl_PL |
| dc.references | Bieńkowska D., 1993, O przeobrażeniach polskiego stylu biblijnego, „Stylistyka” 2, s. 101–110. | pl_PL |
| dc.references | Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź. | pl_PL |
| dc.references | Bieńkowska D., 2009, Polszczyzna przekładów biblijnych wobec języka ogólnego na przestrzeni wieków, „Studia Nauk Teologicznych PAN” 4, s. 265–278. | pl_PL |
| dc.references | Bieńkowska D., Umińska-Tytoń E., 1994, Polszczyzna Biblii gdańskiej na tle XVI-wiecznych przekładów biblijnych, „Polszczyzna Regionalna Pomorza” 6, s. 7–15. | pl_PL |
| dc.references | Frick D.A., 2018, Polska philologia sacra w czasach reformacji i kontrreformacji. Kilka kart z historii sporów wyznaniowych (1551–1632), Szymańska K. (przekł.), Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Gołaszewski Z., 2005, Bracia polscy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń. | pl_PL |
| dc.references | Kaleta D., Rzyczniak E. (oprac.), 2007, Biblia gdańska w systemie Stronga. Nowy Testament wraz z konkordancją i słownikiem wyrazów greckich Nowego Testamentu oraz wykazem wyrazów i zwrotów polskich Nowego Testamentu Biblii gdańskiej, Wydawnictwo Na Straży, Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Kossowska M., 1968, Biblia w języku polskim, t. 1, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań. | pl_PL |
| dc.references | Koziara S., 2018, Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 25, z. 2, s. 149–172. | pl_PL |
| dc.references | Lewis Ch.T., Short Ch. (red.), 1879, A Latin Dictionary. Founded on Andrews’ edition of Freund’s Latin dictionary, Clarendon Press, Oxford, online: https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3Dmassa1, dostęp: 15.06.2022. | pl_PL |
| dc.references | Lisowski T., 2010, Sola Scriptura. Leksyka Nowego Testamentu Biblii gdańskiej (1632) na tle porównawczym. Ujęcie kwantytatywno-dystrybucyjne, Wydawnictwo Rys, Poznań. | pl_PL |
| dc.references | Nicko-Stępień P., 2015, Wulgata Lowańska a Nowy Testament w przekładzie ks. Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Mt 16, 13–20, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 59, s. 47–66. | pl_PL |
| dc.references | Plezia M. (red.), 2007, Słownik łacińsko-polski, t. 3: I–O, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Popowski R., 1995, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Wydawnictwo Vocatio, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Sobczykowa J., 2001, Myśl o języku w komentarzu biblijnym ks. Jakuba Wujka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. | pl_PL |
| dc.references | Sobczykowa J., 2012, O naukowej polszczyźnie humanistycznej złotego wieku. Wujek, Budny, Murzynowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. | pl_PL |
| dc.references | Tazbir J., 1987, Szlachta i teologowie. Szkice z dziejów polskiej kontrreformacji, Wiedza Powszechna, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Thayer’s Greek Lexicon, Electronic Database, 2011, BibleSoft. com, online: https://biblehub.com/greek/5445.htm, dostęp: 15.06.2022. | pl_PL |
| dc.references | Winiarska-Górska I., 2017, Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. | pl_PL |
| dc.identifier.doi | 10.18778/8331-152-4.06 | |