Show simple item record

dc.contributor.authorLisowski, Tomasz
dc.contributor.editorKowalska, Danuta
dc.contributor.editorLenartowicz-Zagrodna, Anna
dc.contributor.editorPietrzak, Magdalena
dc.contributor.editorWoźniak, Ewa
dc.date.accessioned2023-05-11T12:01:04Z
dc.date.available2023-05-11T12:01:04Z
dc.date.issued2023
dc.identifier.citationLisowski T., Dystrybucja tekstowa ekwiwalentów łac. massa, gr. φύραμα (Rz 11:16, 1Kor 5:6, Gal 5:9) w dwu redakcjach Nowego Testamentu Jakuba Wujka (1593 i 1599) na tle pozostałych polskich przekładów renesansowych. Dwie strategie translacyjne, [w:] Na szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej, D. Kowalska, A. Lenartowicz-Zagrodna, M. Pietrzak, E. Woźniak (red.), WUŁ, Łódź 2023, https://doi.org/10.18778/8331-152-4.06pl_PL
dc.identifier.isbn978-83-8331-152-4
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/47057
dc.description.abstractThe meaning of the Greek lexeme φύραμα (or Latin massa) in Rom 11:16, 1 Cor 5:6 and Gal 5:9 — ‘any substance mixed with water and kneaded; a mass, lump’ — only generally indicates the referent. Therefore, in Polish biblical Renaissance translations, it has several synonymous equivalents: ciasto — przymieszanie — rozczyna — rozmieszenie — zaczynienie — zadziałanie — zamies — zamieszanie. In the New Testament of Jakub Wujek from 1593 (Wuj93) there are three of them: ciasto, zaczynienie, zadziałanie. Textual distribution of equivalents of Greek φύραμα or Latin massa in Wuj93 is a result of a philological translation strategy, which consits in revealing the meaning of the Latin translation text basis also by confronting it with the Greek New Testament text. The equivalent ciasto is attested in earlier Catholic renderings of 1556 and 1561. The other two equivalents are attested in Protestant New Testament renderings — zaczynienie in the Anti-Trinitarian one from 1577, zadziałanie in the Calvinist one from 1563. The textual provenance of these equivalents are less relevant to their semantic adequacy in specific biblical contexts. However, in the New Testament in the Bible of Jakub Wujek from 1599 (Wuj99) in all biblical contexts only one equivalent was used: ciasto, attested in the earlier Catholic renderings. The Jesuit censorship commission led by Stanisław Grodzicki, which revised Jakub Wujek’s translation, chose a literal translation strategy. The rendering should be strictly in line with the Latin Clementine Vulgate (1592). As a result, the contextual synonymous equivalents of Latin massa (i.e. ciasto, zaczynie, zadziałanie) were replaced with one lexeme only (i.e. ciasto).pl_PL
dc.language.isoplpl_PL
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl_PL
dc.relation.ispartofNa szlakach dawnej i współczesnej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Danucie Bieńkowskiej;
dc.rightsAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe*
dc.rights.urihttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/*
dc.subjectpolskie przekłady Nowego Testamentupl_PL
dc.subjectNowy Testament Jakuba Wujkapl_PL
dc.subjectPolish Renaissance New Testament renderingspl_PL
dc.subjectJakub Wujek’s New Testamentpl_PL
dc.titleDystrybucja tekstowa ekwiwalentów łac. massa, gr. φύραμα (Rz 11:16, 1Kor 5:6, Gal 5:9) w dwu redakcjach Nowego Testamentu Jakuba Wujka (1593 i 1599) na tle pozostałych polskich przekładów renesansowych. Dwie strategie translacyjnepl_PL
dc.typeBook chapterpl_PL
dc.page.number71-87pl_PL
dc.contributor.authorAffiliationUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniupl_PL
dc.identifier.eisbn978-83-8331-153-1
dc.referencesBąk S., Hrabec S., Kuraszkiewicz W., Mayenowa M.R., Rospond S., Saski S., Taszycki W., Woronczak J. (red.), 1966, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, online: http://spxvi.edu.pl/o-slowniku/pracownia/, dostęp: 4.11.2022.pl_PL
dc.referencesBelcarzowa E., 1989, Niektóre osobliwości leksykalne Biblii tzw. Leopolity, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.pl_PL
dc.referencesBelcarzowa E., 2006, Polskie i czeskie źródła przekładu Leopolity, Lexis, Kraków.pl_PL
dc.referencesBieńkowska D., 1992, Styl językowy przekładu Nowego Testamentu Jakuba Wujka (na materiale czterech Ewangelii), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.pl_PL
dc.referencesBieńkowska D., 1993, O przeobrażeniach polskiego stylu biblijnego, „Stylistyka” 2, s. 101–110.pl_PL
dc.referencesBieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.pl_PL
dc.referencesBieńkowska D., 2009, Polszczyzna przekładów biblijnych wobec języka ogólnego na przestrzeni wieków, „Studia Nauk Teologicznych PAN” 4, s. 265–278.pl_PL
dc.referencesBieńkowska D., Umińska-Tytoń E., 1994, Polszczyzna Biblii gdańskiej na tle XVI-wiecznych przekładów biblijnych, „Polszczyzna Regionalna Pomorza” 6, s. 7–15.pl_PL
dc.referencesFrick D.A., 2018, Polska philologia sacra w czasach reformacji i kontrreformacji. Kilka kart z historii sporów wyznaniowych (1551–1632), Szymańska K. (przekł.), Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.pl_PL
dc.referencesGołaszewski Z., 2005, Bracia polscy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.pl_PL
dc.referencesKaleta D., Rzyczniak E. (oprac.), 2007, Biblia gdańska w systemie Stronga. Nowy Testament wraz z konkordancją i słownikiem wyrazów greckich Nowego Testamentu oraz wykazem wyrazów i zwrotów polskich Nowego Testamentu Biblii gdańskiej, Wydawnictwo Na Straży, Kraków.pl_PL
dc.referencesKossowska M., 1968, Biblia w języku polskim, t. 1, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań.pl_PL
dc.referencesKoziara S., 2018, Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 25, z. 2, s. 149–172.pl_PL
dc.referencesLewis Ch.T., Short Ch. (red.), 1879, A Latin Dictionary. Founded on Andrews’ edition of Freund’s Latin dictionary, Clarendon Press, Oxford, online: https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3Dmassa1, dostęp: 15.06.2022.pl_PL
dc.referencesLisowski T., 2010, Sola Scriptura. Leksyka Nowego Testamentu Biblii gdańskiej (1632) na tle porównawczym. Ujęcie kwantytatywno-dystrybucyjne, Wydawnictwo Rys, Poznań.pl_PL
dc.referencesNicko-Stępień P., 2015, Wulgata Lowańska a Nowy Testament w przekładzie ks. Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Mt 16, 13–20, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 59, s. 47–66.pl_PL
dc.referencesPlezia M. (red.), 2007, Słownik łacińsko-polski, t. 3: I–O, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.pl_PL
dc.referencesPopowski R., 1995, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Wydawnictwo Vocatio, Warszawa.pl_PL
dc.referencesSobczykowa J., 2001, Myśl o języku w komentarzu biblijnym ks. Jakuba Wujka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.pl_PL
dc.referencesSobczykowa J., 2012, O naukowej polszczyźnie humanistycznej złotego wieku. Wujek, Budny, Murzynowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.pl_PL
dc.referencesTazbir J., 1987, Szlachta i teologowie. Szkice z dziejów polskiej kontrreformacji, Wiedza Powszechna, Warszawa.pl_PL
dc.referencesThayer’s Greek Lexicon, Electronic Database, 2011, BibleSoft. com, online: https://biblehub.com/greek/5445.htm, dostęp: 15.06.2022.pl_PL
dc.referencesWiniarska-Górska I., 2017, Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.pl_PL
dc.identifier.doi10.18778/8331-152-4.06


Files in this item

Thumbnail
Thumbnail
Thumbnail

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe
Except where otherwise noted, this item's license is described as Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe