Remarques sur la dramaturgie théâtrale

Abstract

Za dramaturgię teatralną uważa się całość czynności jednostki lub zespołu kierującego teatrem, która obejmuje przede wszystkim koncepcję inscenizacyjną w pewnym wyodrębnionym okresie (najczęściej w jednym sezonie teatralnym). Chodzi tu o przygotowanie utworu dramatycznego albo też innego dzieła literackiego przeznaczonego do inscenizacji teatralnej. Dramaturgiczne supozycje stają się substancją teatralną w następstwie współpracy dramaturga z reżyserem, który podejmuje pracę razem ze swym zespołem i realizuje daną koncepcję z nim lub z innymi współpracownikami: scenografem, autorem muzyki, choreografem i in. W tej sytuacji należałoby mówić raczej o koncepcji dramaturgiczno-reżyserskiej w zakresie inscenizacji. Niekiedy bywa i tak, że w teatrze dramaturg i reżyser występują w jednej osobie (Jean Vilar, Leon Schiller, E.F. Burian i in.). Termin „dramaturgia miewa różne znaczenia. We Francji i w Rosji, obecnie zaś w Związku Radzieckim dramaturgiem nazywa się autora dzieła dramatycznego. Na niemieckim obszarze językowym, zgodnie z dziełem G. E. Lessinga Hamburgische Dramaturgie, pojęciem „dramaturgia obejmuje się rozległy zespół zjawisk łącznie z teorią dramatu oraz z tym wszystkim, co związane jest z wystawieniem sztuki na scenie. Jednym z głównych zadań dramaturga jest dokonanie możliwie najbardziej wnikliwej analizy dramatu lub przeznaczonego do inscenizacji tekstu, tak aby uświadomić sobie jego siłę oddziaływania w postaci teatralnej. Istnieje pewna kategoria reżyserów, która tekst dzieła dramatycznego uważa jedynie za punkt wyjścia i na nim dopiero komponuje własny scenariusz stanowiący właściwą podstawę inscenizacji. Odpowiedzialność dramaturga jest bardzo poważna. Mglistość ideowa, myślowa chwiejność i nieokreśloność, a wreszcie artystyczne niezdecydowanie mszczą się tutaj . znacznie szybciej i mocniej niż w jakimkolwiek innym dziele sztuki. Nie może być prawdziwym dramaturgiem człowiek bez szerszych horyzontów politycznych, ktoś pozbawiony polotu i fantazji, niezbyt dobrze obeznany z tajnikami teatralnego ,,rzemiosła”, ktoś, kto się nie orientuje dobrze w sprawach dnia codziennego i kto nie zna publiczności stanowiącej widownię jego teatru. Te sprawy dotyczą także reżysera teatralnego. W istocie rzeczy dramaturg to nie tylko reżyser- -teoretyk, twórea ideowego planu artefaktu teatralnego, lecz również mtysta, który realizuje konkretny spektakl teatralny za pomocą środków teatralnych i przy pomocy zespołu aktorskiego.