| dc.description.abstract | Autor zanalizował tutaj trzy rodzaje wyrażenia emocjonalnego: frazę lokutywną, czas przeszły
narratywny i pozycję przymiotnika.
Odróżnia najpierw wypowiedzenie predykatywne od wypowiedzenia lokutywnego. W pierwszym
z nich podmiot mówiący przypisuje podmiotowi gramatycznemu (ja, ty, on) jakieś orzeczenie;
przy tym to przypisanie orzeczenia podmiotowi jest zaznaczone morfemem werbalizującym.
We frazie lokutywnej — rozkaźniku, wołaczu, słowie-frazie typu: wspaniały ten obraz — nie ma
przypisania orzeczenia, a zatem ani czasownika, ani podmiotu. Systemu lokutywnego nie można
zatem uważać za szczególny wypadek systemu predykatywnego; jest on ufundowany na składni
autonomicznej i nie dającej się sprowadzić do gramatyki predykatywnej.
Mowa jest w tym wypadku konkretnym aktem, który bezpośrednio wyraża myśl mówiącego,
podczas gdy w konstrukcji predykatywnej myśl ta jest przypisana podmiotowi, którym może być
ja, ty albo on. Ale to ja i to ty, w tym samym stopniu co om, są osobami, o których wypowiada
się mówiący; to ja jest projekcją mówiącego „„ja”, które ona obiektywizuje.
Prócz fazy lokutywnej istnieje szereg stylistycznych środków dla subiektywizacji podmiotu
predykatywnego, jego reinterioryzacji, przez utożsamienie czasu i przestrzeni w wypowiedzeniu
z czasem i przestrzenią mówiącego w akcie mówienia. Takie właśnie są zastosowania zaimka osobowego
w opowiadaniu, zgodne z zastosowaniami czasów, a w szczególności opozycji: passe simple
— passe compose.
Tak samo antepozycji przymiotnika używa się do celów emocjonalnych i subiektywnych.
Fakt ten, dobrze znany gramatykom, został tu rozpatrzony w świetle relacji syntagmatycznych;
wskazano, że wartość przymiotnika właściwie nie należy do niego samego, lecz jest właściwością
syntagmy, kombinacji: przymiotnik — rzeczownik. | pl_PL |
