| dc.description.abstract | Śledząc produkcję światowej kinematografii ostatnich kilkunastu lat, łatwo zaobserwować
tendencję do konstruowania dzieł filmowych jako melanżu takich klasycznych gatunków, jak film
grozy, science fiction, film kryminalny czy melodramat. Dążność ta jest szczególnie wyraźna
w przypadku dzieł (post-)strukturalistów, którzy — z pozoru negując — faktycznie powielają
wzorce strukturalistyczne.
Detektyw Jean-Luc Godarda pozornie nie odbiega od (post-)strukturalistycznych kreacji
kina światowego, łącząc w sobie konwencje filmu grozy, filmu gangsterskiego i detektywistycznego
oraz filmu o boksie wzbogacone dodatkowo o wątek melodramatyczny. Klimat typowy dla komedii
„„slapstickowej” i farsy, wprowadza jednak postać zabawnego detektywa hotelowego. Co więcej,
znawcy twórczości Godarda bez trudu odnajdą w Detektywie liczne odniesienia do innych dzieł
tego reżysera. Mimo zewnętrznych podobieństw, utwór ten jest często interpretowany jako
wyzwanie rzucone (post-)strukturalizmowi. W dużej mierze decyduje o tym sposób, w jaki Godard
operuje złożonym tworzywem filmowym obalając usankcjonowane zwyczajem dychotomie
pomiędzy fikcją a faktem, fabułą a dokumentem, snem a rzeczywistością.
Spośród wielu płaszczyzn utworu filmowego na plan pierwszy wysuwa się w Detektywie
warstwa wizualno-akustyczna, przybierając formę obsesyjnie powracającego obrazu stołu bilardowego
i zderzających się na nim kul bilardowych. Obrazowości podporządkowana została niekonwencjonalna
praca kamer i gra aktorów oraz mistrzowskie operowanie światłem. Naturalną
konsekwencją przyznania prymatu statycznym w swej naturze obrazom jest mało spójna, alinearna
i wymykająca się zasadzie przyczynowości fabuła oraz pozbawienie języka funkcji podstawowego
narzędzia komunikacji. Skąpe i nakładające się na siebie w kolejnych scenach dialogi są często
jedynie pretekstem do zabawy słowem (kalambury, zagadki językowe); ich funkcję ekspresyjną
przejmuje niemal w całości muzyka — zlepek kompozycji Schuberta, Wagnera, Chopina i Liszta
oraz standardów jazzowych na saksofon.
Zarzut krytyki, jakoby Godard zbyt swobodnie korzystał z wypracowanych i utrwalonych
schematów, jest o tyle nieprecyzyjny, iż Detektyw jest w całości konglomeratem zapożyczeń filmowych.
Oryginalne są natomiast — niezaprzeczalnie — założenia kompozycyjne i organizacja
tego dzieła. Sukces artystyczny Detektywa obala kolejną; pozornie niemożliwą do pogodzenia,
sprzeczność pomiędzy imitacją a oryginalną kreacją i przyczyni się z pewnością do zrewidowania
poglądu na zakres tzw. „swobody twórczej artysty”. ;
Luźna kompozycja Detektywa pozbawionego niemal zupełnie napięcia dramatycznego, determinuje
w znacznym stopniu recepcję tego filmu. Na zmuszonym do maksymalnej koncentracji
widzu spoczywa bowiem zadanie interpretacji symbolicznej poszczególnych scen, których układ
przypomina konfigurację kul bilardowych, wprawionych w ruch ręką wytrwałego gracza. | pl_PL |
