Postmodernism and the critics: an overview

Abstract

Artykuł jest zwięzłym przeglądem opinii czołowych krytyków, głównie amerykańskich, którzy w ciągu ostatnich trzydziestu lat zabierali głos w dyskusji nad literaturą postmodernistyczną, starając się odpowiedzieć na pytanie, czym jest postmodernizm, czy stanowi on jednolity ruch artystyczny, jakie są jego granice i powinowactwa estetyczne. Aby nadać pewien porządek tematyczny diachronicznej prezentacji zróżnicowanych poglądów, przyjęto model ramowy proponowany przez Susan Suleiman, która wyróżnia 3 główne nurty w krytyce: wartościująco-ideologiczny, diagnostyczny oraz klasyfikacyjno-analityczny. Ujęcie takie pozwala dostrzec w zarysie wyłanianie się zjawiska, które za Jean-Francois Lyotardem można by nazwać „metanarracją” krytyki postmodernistycznej. Obejmuje ona charakterystyczne przewartościowania ocen i przesunięcia akcentu, od początkowego entuzjazmu i radykalizmu opinii w latach sześćdziesiątych do bardziej wyważonych i krytycznych prób ustosunkowania się do estetyki postmodernistycznej w latach osiemdziesiątych. Głównym problemem teoretycznym, jaki wyłania się z dyskusji wokół postmodernizmu jest kwestia relacji pomiędzy sztuką zorientowaną autoreferencyjnie a mi:netycznie, czyli pomiędzy eksperymentem artystycznym a realizmem. Przez długi czas w centrum zainteresowania krytyki postinodernistycznej znajdował się także problem stosunku pomiędzy modernizmem a postnodernizineim. Patrząc z dzisiejszej perspektywy, można już chyba uznać ten etap rozważań nad nowymi nurtami estetycznymi za zamknięty i dokonać próby jego syntetycznego podsumowania.