Funkionalität statt Authentizität: das Spannungsverhältnis von literarischer Fiktion und historischen Fakten in der Geschichtsschreibung und im historischen Roman

Abstract

Widoczny w historiografii i w powieści historycznej rozłam pomiędzy żądaniem przedstawiania wydarzeń historycznych w sposób jak najbardziej wierny rzeczywistości a koniecznością stosowania fikcji literackiej doprowadził ostatecznie w obu dziedzinach do uznania nadrzędności fikcji nad autentycznością. Podczas gdy wśród historyków toczył się długotrwały spór o zasadność stosowania form narracji i elementów fikcji literackiej w historiografii, za czym opowiadali się Leopold von Ranke, Arthur Danto, Golo Mann, Jorn Rusen, Michael Baumgartner i Hayden White przeciwnikami byli zaś Johann Gustav Droysen i Hans-Ulrich Wehler, powieść historyczna stopniowo wyzwalała się spod presji konieczności uwiarygodniania przedstawionych wydarzeń historycznych. W postmodernizmie pisarze zaczęli krytykować źródła historyczne i polemizować ze sposobami przedstawiania i oceniania historii w historiografii przeciwstawiając im obrazy przeszłości wypełnione anachronizmami, kreując fikcyjne alternatywy do prawdziwych zdarzeń, ukazując historię jako przedmiot refleksji, wspomnień i prób rekonstrukcji podejmowanych przez bohaterów utworu. Autorzy powieści historycznych poruszyli wreszcie w swoich dziełach epistemologiczne i metodologiczne problemy historiografii. Rozłam pomiędzy autentycznością a fikcją był podstawą badań nad powieścią historyczną prowadzonych przez Georga Lukócsa, Hansa Vilmara Gepperta, Eberharda Lammerta, Harro Miillera, Gerharda Kebbla, Hermanna Sottonga, Ralpha KohpeiBa, Ralfa Schnella i Ansgara Niinninga i zaowocował wyodrębnieniem różnorodnych typów powieści historycznej.