Strategie nacisku. Prasa kobieca w latach 1956–1959 a dostęp do w pełni legalnej aborcji w PRL-u

Abstract

W 1956 r. wprowadzono w Polsce ustawę o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, która z założenia miała zwiększyć dla kobiet dostęp do legalnych i bezpiecznych zabiegów. Z uwagi jednak na szereg problemów ustawa ta nie mogła być początkowo w pełni realizowana, przez co pacjentki pozostawały nadal na łasce podziemia aborcyjnego aż do końca 1959 r., kiedy decyzją ministra zdrowia do przeprowadzenia zabiegu było potrzebne wyłącznie ustne oświadczenie kobiety, że nie jest w stanie urodzić dziecka. Autor artykułu podjął się analizy tekstów opublikowanych między wprowadzeniem ustawy a wprowadzeniem rozporządzenia w 1959 r. w czasopismach kobiecych „Kobiecie i Życiu” i „Przyjaciółce” oraz w promującym świadome planowanie rodziny dzienniku „Życie Warszawy”, przedstawiających konieczność zmiany prawodawstwa na takie, które rzeczywiście pozwalałoby kobietom przerywać ciążę wtedy, kiedy tego potrzebowały. W analizie wyszczególnione zostały problemy, które według autorek analizowanych publikacji, powodowały nieefektywność ustawy, postulaty zmian, które należy wprowadzić, oraz środki retoryczne mające służyć przekonaniu ustawodawców do zmiany prawa.

In 1956, Polish authorities introduced an act on conditions of abortion permissibity, which was supposed to increase the availability of legal and safe abortions for women. However, due to numerous problems, the act could have not been implemented, pushing women to the abortion underground, until the end of 1959, when the minister of health published a disposition, which stated, that the only condition required for an abortion was an oral statement of a woman that she is not able to give birth to a child. The author conducted an analysis of texts, published in women’s magazines between the introduction of the act and the introduction of 1959’s disposition – “Kobieta i Życie” and “Przyjaciółka” –and a daily newspaper commited to the idea of planned parenthood – “Życie Warszawy”,that have covered the matter of necessity of changing the law into such, that would actually let women have abortions when they would need it. The analysis outlines the problems, which the authors have listed as the reasons of the law’s ineffectiveness, postulatesof changes in the legislation and the rhetorical means used to convince the authorities toreform the act.