Repérer les dynamiques de changement déjà présentes lors de demandes d’aide

Abstract

Researching the construction of experience involves working on the very mode in which experience is built in its continuum, in its micro-social aspects, in its simultaneous transformations of action and thought of action. In short, it is a matter of building research as experience is built. It is the basis of this text that has as its particular subject the first request for help, an issue for all professions who act on/with others. In professional intervention, the first request to the intervener is simply considered to be a premise of his intervention necessary to establish the link, but which is not always constituted as a resource for action with individuals. The materials for requests for aid collected through a mental health access and recourse scheme are deciphered here using an activity analysis approach to identify from the first contact the dynamics already underway, potentially mobilized by the exchange partners. Behaviours that reveal the dynamics of actors are present in the way they present and position themselves. They show and hear the limits and terms of the compromises that those seeking help consider possible and acceptable. To consider self-assertion, one’s will and one’s choices, as dynamics allows people to move and transform the situation in which they find themselves.

Faire une recherche sur la construction de l’expérience implique de travailler sur le mode même dont l’expérience se construit : dans son continuum, dans ses aspects micro-sociaux, dans ses transformations simultanées de l’action et de la pensée de l’action. Bref, il s’agit de construire la recherche, comme se construit l’expérience. C’est le parti pris de ce texte qui a pour objet plus particulier la première demande d’aide, enjeu pour tous les métiers de l’agir sur/avec/pour autrui. Dans l’intervention professionnelle la première demande adressée à l’intervenant est simplement considérée comme une prémisse de son intervention nécessaire pour établir le lien, mais qui n’est pas toujours constituée en ressource pour l’action auprès des personnes. Les matériaux des demandes d’aides recueillis dans le cadre d’un dispositif d’accès aux droits et de recours en santé mentale sont ici décryptés selon une approche d’analyse des activités pour repérer dès la première mise en contact les dynamiques déjà en cours, potentiellement mobilisables par les partenaires de l’échange. Les comportements révélateurs des dynamiques d’acteurs sont présents dans la manière de se présenter et de se positionner. Elles donnent à voir et à entendre les limites et les termes des compromis que les personnes en demande d’aide jugent possibles et acceptables. Considérer l’affirmation de soi, de sa volonté et de ses choix comme autant de dynamiques permet de mettre en mouvement les personnes et de transformer la situation dans laquelle elles se trouvent.

Prowadzenie badań nad konstruowaniem doświadczenia wymaga podjęcia pracy nad sposobami jego budowania, widocznymi w jego przebiegu, w szczegółowych aspektach mikrospołecznych, w równoczesnych transformacjach działania i myślenia o nim. Krótko mówiąc, chodzi o konstruowanie badań o tym, jak konstruowane jest doświadczenie. Jest to celem tego tekstu. Jego przedmiotem szczególnym jest pierwsza prośba o pomoc, która stanowi wyzwanie dla przedstawicieli wszystkich zawodów, którzy działają z/dla/wobec drugiego. W oddziaływaniu profesjonalnym pierwsza prośba o pomoc, skierowana do interweniującego, jest na ogół postrzegana jako przesłanka do podjęcia interwencji, niezbędnej do nawiązania więzi, ale nie zawsze stanowi podstawę do podjęcia działania. Materiały dotyczące prośby o pomoc zostały zebrane w ramach systemu dostępu do praw i środków ochrony zdrowia psychicznego. W celu zidentyfikowania już trwającej od pierwszego kontaktu dynamiki potencjalnie mobilizującej partnerów wymiany dokonano ich analizy zgodnie z podejściem analizy aktywności. Zachowania ujawniające dynamikę aktorów widoczne są w sposobie prezentacji i usytuowania. Umożliwiają dostrzeżenie i „usłyszenie” granic oraz warunków kompromisu, które osoby proszące o pomoc uznają za możliwe do zaakceptowania. Uznanie, że samoafirmacja oraz chęć wolnego wyboru uruchamiają dynamikę i pozwalają ludziom na przekształcenie sytuacji, w której się znajdują. Aktywność pomocy może być postrzegana jako opracowanie wzajemnego oddziaływania i analizowania, w szczególności za pomocą dwóch kategorii pojęć: propozycji aktywności i ich wzajemnego powiązania/sprzężenia. Podobnie pojęcie dynamiki tożsamości może pozwolić na uwzględnienie znaczenia gier/związków wzajemnego uznania, które mają wpływ na zaangażowanie podmiotów, takich jak „transakcja społeczna”. Pozwalają one wiązać transformacje reprezentacji tożsamościowych z transformacjami usytuowania społecznego.