dc.contributor.author | Schütze, Fritz | |
dc.contributor.editor | Dopierała, Renata | |
dc.contributor.editor | Waniek, Katarzyna | |
dc.date.accessioned | 2021-10-22T08:57:39Z | |
dc.date.available | 2021-10-22T08:57:39Z | |
dc.date.issued | 2016 | |
dc.identifier.citation | Schütze F., Presja i wina: wojenne doświadczenia młodego żołnierza niemieckiego i ich biograficzne implikacje, [w:] Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów, Dopierała R., Waniek K. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 450-502, DOI: 10.18778/8088-218-8.25 | pl_PL |
dc.identifier.isbn | 978-83-8088-218-8 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/39525 | |
dc.description.abstract | W szeroko dyskutowanej pracy psychoanalitycy Margarete i Alexander Mitscherlichowie postawili tezę, że Niemcy nie byli w sanie odczuwać żalu i skruchy z powodu tragedii jaką była II wojna światowa – milionów pochłoniętych ludzkich istnień i cierpień ofiar nazistowskiego terroru. Utrzymywali, że Niemcy tłumili bądź zaprzeczali temu, co się wydarzyło, aby móc uniknąć udręk wywołanych głęboką depresją. W poniższym studium poddam krytyce ową hipotezę Mitscherlichów pokazując szeroki wachlarz możliwych indywidualnych uwikłań (zwanego „trajektorią”) w autobiograficznie zróżnicowane doświadczenia związane z życiem w świecie całkowitego kolektywnego upadku moralnego. Niezbędne badania mające na celu potwierdzenie lub obalenie wspomnianej hipotezy zostały przeprowadzone z zastosowaniem metody „autobiograficznego wywiadu narracyjnego” stworzonej przez autora. Ten, oparty na drobiazgowej analizie strukturalnej, rodzaj badania został rozwinięty przy użyciu formalnych wskaźników tekstowych pozwalających na identyfikację takich zjawisk jak przesłonięcie, opóźnione wspomnienia, rozproszone („compartmentalized”) etapy przepracowywania. Charakterystyczne dla tej metody jest to, że dane wyłaniają się z analizy pierwszego przypadku — tutaj jest nim ideologicznie niezaangażowany Niemiec. W czasie II wojny światowej będąc młodym niemieckim żołnierzem również i on przechodził przez okresy niezdolności do odczuwania żalu i skruchy. Jednak informant w tym stanie nie pozostał. Doświadczenie poważnego kryzysu w jego życiu osobistym doprowadziło do nagłego przypomnienia sobie spotkania ofiar nazistowskiego terroru. Zaczął odczuwać żal i skruchę. Poza empirycznym dowodem na to, że poczucie osobistego uwikłania w zbiorową winę towarzyszyło również osobom niezaangażowanym w intencjonalne akty niemoralnych działań, mamy tu też do czynienia z intrygującym zjawiskiem opóźnionego odczuwania żalu i skruchy wynikającym z moralnego upadku wspólnoty „My, Niemcy”. Wniosek ten został potwierdzony w danych z wielu wywiadów narracyjnych z innymi Niemcami, którzy także nie byli zaangażowani w nazistowską ideologię, ale brali aktywy udział w działaniach niemieckiej machinerii wojennej. | pl_PL |
dc.description.sponsorship | Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00. | pl_PL |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartof | Dopierała R., Waniek K. (red.), Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016; | |
dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe | * |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | * |
dc.subject | II wojna światowa | pl_PL |
dc.subject | żołnierz niemiecki | pl_PL |
dc.subject | zaprzeczenie | pl_PL |
dc.subject | poczucie winy | pl_PL |
dc.subject | czasy powojenne | pl_PL |
dc.subject | Niemcy | pl_PL |
dc.subject | Margarete i Alexander Mitscherlichowie | pl_PL |
dc.subject | „autobiograficzny wywiad narracyjny” | pl_PL |
dc.subject | trajektoria | pl_PL |
dc.title | Presja i wina: wojenne doświadczenia młodego żołnierza niemieckiego i ich biograficzne implikacje | pl_PL |
dc.type | Book chapter | pl_PL |
dc.rights.holder | © Copyright by Authors, Łódź 2016, © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2016 | pl_PL |
dc.page.number | 449-502 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Kultury | pl_PL |
dc.identifier.eisbn | 978-83-8088-219-5 | |
dc.contributor.authorBiographicalnote | (ur. 1944), profesor, wybitny niemiecki socjolog, twórca metody autobiograficznego wywiadu narracyjnego. W latach siedemdziesiątych wraz Arbeitsgruppe Bielefelder Soziologen, którą współtworzyli Joachim Matthes, Werner Meinefeld, Werner Springer, Ansgar Weymann i Ralf Bohnsack przenosił i rozwijał na gruncie niemieckim interakcjonizm symboliczny, etnometodologię oraz socjologię wiedzy. Przez lata współpracował z Anselmem Straussem, którego myśli wielokrotnie rozwijał — czego najbardziej znanym przykładem jest koncepcja trajektorii cierpienia. Od lat połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia ściśle współpracuje z Katedrą Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego. | pl_PL |
dc.references | Berger P. L., Luckmann T., 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Blum A. F., McHugh P., 1974, Motive, [w:] P. McHugh i in., On the Beginning of Social Inquiry. Routledge, London, s. 21–46. | pl_PL |
dc.references | Blumer H., 1974, Social Problems as Collective behaviour, „Social Problems”, nr 18 (zima), s. 298–306. | pl_PL |
dc.references | Freud S., 1915, Repression. Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Tom XIV, Hogarth Press, Londyn. | pl_PL |
dc.references | Freud S., 1925, Negation, Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Tom XIX, Hogarth Press, Londyn. | pl_PL |
dc.references | Freud S., 1991 [1914], Przypominanie, powtarzanie i przepracowanie, [w:] K. Pospiszyl (red.), Z. Freud, Człowiek i dzieło, Ossolineum, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Freud S., 1999 [1926] Zahamowanie, symptom i lęk (przełożył Robert Reszke), [w:] S. Freud, Dzieła, t. VII, Wydawnictwo KR, Warszawa, s. 234–235. | pl_PL |
dc.references | Freud S., 2014, Wstęp do psychoanalizy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Hoffman-Riem Ch., 1990, The Adopted Child, Transaction Publishers, New Brunswick. | pl_PL |
dc.references | Kallmeyer W., Schütze F., 1976, Konversationsanalyse, „Studium Linguistik” t. 22, nr 1, s. 1–28. | pl_PL |
dc.references | Labov W., 1972, The Transformation of Experience in Narrative Syntax, [w:] tegoż, Language in the Inner City. Studies in the Black English Vernacular, University of Philadelphia Press, Philadelphia, s. 354–396. | pl_PL |
dc.references | Mitscherlich A., Mitscherlich M., 1977, Die Unfähigkeit zu trauern, Piper, München. Piper (wznowienie z nowym posłowiem). | pl_PL |
dc.references | Perelman C., Olbrechts–Tyteca L., 1971, The New Rhetoric. A treatise on Argumentation. University of Notre Dame Press, Notre Dame/London. | pl_PL |
dc.references | Reimann G., Schütze F., 2012, Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, [w:] K. Kaźmierska, (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 389–414. | pl_PL |
dc.references | Rosenthal G., 1987, ‚... wenn alles in Scherben faellt...’ Von Leben und Sinnwelt der Kriegsgeneration. Typen biographischer Wandlungen, Leske i Budrich, Opladen. | pl_PL |
dc.references | Schegloff E. A., Sacks H., 1973, Opening up Closings, „Semiotica”, t. 8, s. 289–327. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1978, Strategische Interaktion im Verwaltungsgericht — eine soziolinguistische Analyse zum Kommunikationsverlauf im Verfahren zur Anerkennung als Wehrdienstver–weigerer, [w:] W. Hassemer, W. Hoffmann-Riem, M. Weiss (red.), Schriften der Vereinigung für Rechtssoziologie, Interaktion vor Gericht, Nomos, Baden-Baden, s. 19–100. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1981, Prozeßstrukturen des Lebensablaufs, [w:] J. Matthes, A. Pfeifenberger, M. Stosberg (red.), Biographie in handlungswissenschaftlicher Perspektive, Verlag der Nümberger Forschungsvereinigung, Nürnberg, s. 67–156. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1982, Kollective Schicksalsbetroffenheit, [w:] E. Lämmert (red.) Erzählforschung, Metzler, Stuttgart, s. 568–590. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1983, Biographieforschung und narratives Interview, „Neue Praxis”, t. 3, s. 283–293. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1984, Kognitive Strukturen autobiographischen Stegreiferzahlens, [w:] M. Kohli, G. Robert (red.), Biographie und soziale Wirklichkeit, Metzler, Stuttgart, s. 78–117. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1987a, Das narrative Interview in Interaktionsfeldstudien: erzähltheoretische Grundlagen, cz. I, Studienbrief der Fernuniversität, Hagen. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1987b, Die Rolle der Sprache in der soziologischen Forschung, [w:] U. Ammon, N. Dittmar, K. J. Mattheier, Sociolinguistics/Soziolinguistik, Walter de Gruyter, Berlin, New York, s. 413–431. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1989, Kollektive Verlaufskurve oder kollektiver Wandlungsprozeß. Dimensionen des Vergleichs von Kriegserfahrungen amerikanischer und deutscher Soldaten im Zweiten Weltkrieg, „Bios: Zeitschrift für Biographieforschung und Oral History”, nr 1, s. 31–110. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1990, Presja i wina: doświadczenia młodego żołnierza niemieckiego w czasie drugiej wojny światowej i ich implikacje biograficzne, [w:] J. Włodarek, M. Ziółkowski (red.) Metoda biograficzna w socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań, s. 325–339. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 1992, Biographieanalyse eines Müllerlebens — Innovationsbereitschaft als Familientradition und Lebensführungshabitus: Wie die Müllerfamilie Berger die Krisen des Mühlensterbens um die Jahrhundertwende und in den Fünfziger Jahren überwunden hat, [w:] H. Scholz (red.), Wasser–und Windmühlen in Kurhessen und Waldeck–Pyrmont, Axel Eibel, Kaufungen, s. 206–227. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 2012a, Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne, [w:] K. Kaźmierska, (red.) Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 141–278. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 2012b, Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, [w:] K. Kaźmierska, (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 415–458. | pl_PL |
dc.references | Strauss A. L., 1978, Negotiations. Varieties, Contexts, Processes and Social Order, Jossey-Bass, San Francisco. | pl_PL |
dc.references | Strauss A. L., Fagerhaugh S., Suczek B., Wiener C., 1985, Social Organization of Medical Work, University of Chicago Press, Chicago. | pl_PL |
dc.references | Terkel S., 1984, ‘The Good War’. An Oral History of World War II, Pantheon Books, New York. | pl_PL |
dc.references | Wagner R., 1982, Kollektive Bewegung und individuelle Selbstverwirklichung: der Beitrag der Jugendzentrumsbewegung zur Identitätsfindung und Identitätsveränderung ihrer Aktivisten. Nieopublikowana praca magisterska. Wydział Pracy Socjalnej, Uniwerytet w Kassel. | pl_PL |
dc.references | Walzer M., 1977, Just and Unjust Wars. A Moral Argument with Historical Illustrations, Basic Books, New York. | pl_PL |
dc.references | Schütze F., 2014, Autobiographical Accounts of War Experiences. An Outline for the Analysis of Topically Focused Autobiographical Texts — Using the Example of the “Robert Rasmus” Account in Studs Terkel’s Book, ‘The Good War.’ Qualitative Sociology Review 10 (1): 224–283. Retrieved Month, Year http://www.Qualitativesociologyreview.Org/ENG/Archive_Eng.Php data dostępu [16.04.2015]. | pl_PL |
dc.identifier.doi | 10.18778/8088-218-8.25 | |
dc.contributor.translator | Waniek, Katarzyna | |
dc.discipline | historia | pl_PL |
dc.discipline | nauki socjologiczne | pl_PL |