Praca dla Polski. Działalność niepodległościowa oraz udział Błażeja Stolarskiego w odbudowie struktur państwowych w latach 1914–1922

Abstract

The aim of the article is to present Błażej Stolarski’s participation in the creation of basis of an independent republic during World War I and the term of office of the Legislative Parliament on three complementary levels of activity. The first one refers to the conspiratorial activity and the development of political and parliamentary career of Stolarski as a member of the Polish Military Organisation and of the Provisional Council of State of the Kingdom of Poland, the Minister of Agriculture in the government of Jędrzej Moraczewski, as well as the president of the Polish People’s Party “Wyzwolenie” [‘Liberation’] and the head of its parliamentary faction. The second area of his interest, particularly relevant at the time of the reconstruction of the national identity and the institution of a sovereign state, concerns the issues related to the spread of education in society, the establishment of schools and libraries in the countryside and the development of district self-government. The third sphere of Błażej Stolarski’s involvement is related to his work in social and economic organisations, in particular in the Central Association of Agricultural Societies. Activity in the latter field had a deeper state-forming subtext, which came down to the formation of attitudes of attachment to an independent homeland among peasants, while obliging them to fulfil their state obligations.

Celem artykułu jest omówienie udziału Błażeja Stolarskiego w budowie zrębów niepodległej Rzeczypospolitej w okresie I wojny światowej i kadencji Sejmu Ustawodawczego, na trzech uzupełniających się płaszczyznach aktywności. Pierwsza odnosi się do działalności konspiracyjnej oraz rozwoju kariery politycznej i parlamentarnej Stolarskiego, członka Polskiej Organizacji Wojskowej, Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, ministra rolnictwa w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego, a także prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie” i szefa jego frakcji parlamentarnej. Drugi obszar jego zainteresowań, szczególnie istotny w momencie odbudowy tożsamości narodowej i instytucji suwerennego państwa, odnosi się do kwestii związanych z szerzeniem oświaty w społeczeństwie, tworzeniem na wsi szkół i bibliotek oraz rozwojem samorządu powiatowego. Trzecia sfera zaangażowania Błażeja Stolarskiego wiąże się z jego pracą w organizacjach społecznych i gospodarczych, w szczególności w Centralnym Związku Kółek Rolniczych. Aktywność na tym ostatnim polu miała głębszy państwowotwórczy podtekst, sprowadzający się do kształtowania wśród chłopów postaw przywiązania do niepodległej ojczyzny przy jednoczesnym zobowiązaniu ich do wypełniania obowiązków wobec państwa.