„The war of the words”: Historia Brytyjskich Indii w ujęciu neoliberalnym i marksistowskim

Abstract

Ponad 400 lat brytyjskiej dominacji nad około jedną czwartą powierzchni i ludności świata, przyczyniło się do powstania nowych państw i narodów. Współczesna geopolityka została natomiast ukształtowana w dużym stopniu przez zjawisko „anglobalizacji”. Wielu badaczy kolonializmu nie potrafi jednak zająć jednoznacznego stanowiska wobec skutków brytyjskiej polityki kolonialnej. Dla jednych oznaczała ona szansę na rozwój podbitych kolonii, dla drugich zaś ich upadek. Niniejszy artykuł przedstawia historię Indii Brytyjskich w XIX wieku w ujęciu liberalnym i marksistowskim. Środowisko neoliberalne reprezentuje brytyjski historyk Niall Ferguson, który w swojej publikacji Imperium: Jak Wielka Brytania zbudowała nowoczesny świat dostrzega jedynie same zalety kolonizacji. Autor celowo pomija błędy brytyjskiej administracji. Mike Davis natomiast, reprezentujący środowisko marksistowskie, w swojej książce Late Victorian Holocausts. El Nino Famines and the Making of the Third World jednoznacznie krytykuje imperializm brytyjski. Artykuł jest więc próbą przybliżenie dwóch odmiennych stanowisk badaczy na temat oceny Imperium Brytyjskiego w Indiach.

More than 400 years of British domination over about a quarter of the land and the people of the world contributed to the creation of new states and nations. The world as we know it today was formed to a large extent by the phenomenon of “anglobalization”. Many scholars can not take a decisive stance against British imperialism. For some, it entailed development of conquered colonies, for others their incorporation into the Third World. This article presents the history of British India in the nineteenth century from neoliberal and Marxist perspective. Neoliberal perspective is represented by the British historian Niall Ferguson, who, in his study Empire: How Britain Made the Modern World describes the benefits of colonization and ignores the mistakes of the British administration. Mike Davis, who represents Marxist outlook, in his book Late Victorian Holocausts: El Niño Famines and the Making of the Third World explicitly criticizes British imperialism.